که همیشه دین در برابر علم داشته است. دین همیشه محرّک علم بوده است به سوی تحقیق.

ویلیام جیمز میگوید:

«دین همیشه نشانههایی از چیزهایی داده است که عقل و علم بشر هرگز به آنجا راه نداشته است، امّا همین نشانهها سبب شده که عقل و علم به تحقیق پردازد و بالاخره به کشفیاتی نائل گردد.»

امروز مورد قبول علماست که بسیاری از مسائل علمی که بشر به آنها رسیده است محرّک اوّلیهاش دین بودهاست.

من که امشب مسأله «مددهای غیبی» را عنوان میکنم میخواهم محرّک روح تحقیق و توجّه شما باشم.

غیب یعنی چه؟

غیب یعنی نهان، پشت پرده، یعنی آن چیزهایی که از حواسّ ظاهری ما نهان است و پشت پرده محسوسات واقع شده است. قرآن کریم این کلمه را زیاد به کار برده است، گاهی تنها، مثل اینکه میفرماید:«الَّذینَ یؤْمِنونَ بِالْغَیبِ» [1] (آنان که به غیب ایمان دارند) یا میفرماید:«وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیبِ لا یعْلَمُها الّا هُوَ» [2] (کلیدهای غیب نزد خداست و جز او کسی از آنها آگاه نیست) و گاهی همراه با کلمه «شهادت» مثل اینکه میفرماید:«عالِمُ الْغَیبِ وَ الشَّهادَةِ» [3] (خداوند هم به غیب آگاه است و هم به شهادت).

فلاسفه اسلامی از همین تعبیر قرآنی استفاده کرده، جهان طبیعت را «عالم شهادت» و جهان ملکوت را «عالم غیب» اصطلاح کردهاند.

در ادبیات عرفانی ما از غیب و نهان و پشت پرده و اینکه راز نهان و پشت پرده و ماوراء ظاهری هست، زیاد سخن رفته و لطف و زیبایی خاصّی به آن داده است. حافظ