دستورات اسلام در مورد رهبری

طریق دوم برای آشنایی با اصول رهبری اسلام مراجعه به متون دستورهای اسلامی در این زمینه است اعمّ از آنچه در قرآن خطاب به پیامبران عموماً در روبرو شدن با امّتها، و رسول اکرم خصوصاً نسبت به امّت اسلامی آمده است، و همچنین دستورهایی که در باب نحوه امر به معروف و نهی از منکر و دستورهایی که در نحوه ارشاد جاهل و وعظ و اندرز غافل و آنچه در زمینه شرایط تبلیغ و مبلّغ وارد شده که همه آنها یک کتاب پر حجم میشود و ما ناچاریم در اینجا به اشاره قناعت کنیم و بگذریم.

مسائل رهبری با روان بشر سر و کار دارد. جلب همکاری روانها و به حرکت در آوردن آنها به سوی هدفی مقدّس و عالی مهارت و ظرافت فوق العاده میخواهد، کار هر کس نیست. امروز پس از پیشرفتهای حیرت انگیز روانشناسی و جامعهشناسی و بالاخره انسان شناسی، هنگامی که سیره رهبری اولیاء خدا را مطالعه میکنیم میبینیم بر دقیقترین ملاحظات روانی و بر اصول دقیق علمی رهبری منطبق است و به این ترتیب بود که میتوانستند تا اعماق دلهای مردم نفوذ کنند؛ مردم آنچه داشتند در طبق اخلاص میگذاشتند. حال شرایط رهبری چیست، داستان مفصّلی است که متأسّفانه فرصت نیست.

در اواخر عرایضم برای آنکه ایام بعثت رسول اکرم است و امشب شب ولادت امام حسین (علیه السّلام) است، دو سه مثال از سیره پیغمبر اکرم و از حسین بن علی (علیه السّلام) برای نمونه عرض میکنم که چگونه میشود مردی یتیم که در ابتداء حتی فامیل خود او با وی مخالفند به جایی میرسد و طوری در قلبها نفوذ میکند که ابو سفیان متمدّن و لا اقل آشنا با تمدّنهای زمان [1]، در داستان فتح مکه وقتی از نزدیک رهبری پیغمبر اکرم را دید گفت: