بلاذری آنگاه چند زن از زنان مسلمان را نام میبرد که در دوره اسلام، هم میخواندند و هم مینوشتند، و یا تنها میخواندند. میگوید:

«حفصه همسر پیغمبر مینوشت. امّ کلثوم دختر عقبة بن ابی معیط (از زنان مهاجر اوّلیه) نیز مینوشت. عایشه دختر سعد گفت پدرم به من نوشتن آموخت. کریمه دختر مقداد نیز مینوشت. عایشه (همسر پیغمبر) میخواند ولی نمینوشت؛ همچنین امّ سلمه.»

بلاذری سپس نام کسانی را که در مدینه سمت دبیری رسول خدا را داشتند ذکر میکند، آنگاه میگوید مقارن ظهور اسلام فقط یازده نفر از مردم اوس و خزرج (دو قبیله معروف ساکن مدینه) صنعت خط، را میدانستند، و نام آنها را هم ذکر میکند.

معلوم میشود صنعت خط، تازه وارد محیط حجاز شده بوده است و اوضاع و احوال محیط آن روز حجاز چنان بوده که اگر کسی خواندن یا نوشتن میدانست معروف خاص و عام میشد. افرادی که مقارن ظهور اسلام این صنعت را میدانستند، چه در مکه و چه در مدینه، معروف و انگشتنما، و معدود و انگشت شمار بودند؛ لهذا نامشان در تاریخ ثبت شد، و اگر رسول خدا در زمره آنان میبود قطعاً به این صنعت شناخته میشد و نامش در زمره آنان برده میشد، و چون اسمی از آن حضرت در زمره آنان نیست معلوم میشود به طور قطع او با خواندن و نوشتن سر و کار نداشته است.

دوره رسالت و مخصوصاً دوره مدینه

از مجموع قرائن به دست میآید که رسول اکرم در دوره رسالت نیز نه خواند و نه نوشت، ولی علمای اسلامی- چه شیعه و چه سنّی- در این جهت وحدت نظر

ابن اثیر میگوید:

رسول اکرم از روی شوخی و طنز به شفاء فرمود همان طوری که نوشتن را به حفصه یاد دادی خوب بود «رقیة النّملة» را نیز یاد میدادی. اشاره به اینکه این خانم فرمان مرا اطاعت نکرد و رازی را که به او گفته بودم (در تاریخ معروف است و آیه اوّل سوره تحریم ناظر به آن است) افشا نمود.