مقتضیات زمان

مقتضیات زمان یعنی مقتضیات محیط و اجتماع و زندگی. بشر به حکم اینکه به نیروی عقل و ابتکار و اختیار مجهّز است و تمایل به زندگی بهتر دارد، پیوسته افکار و اندیشهها و عوامل و وسائل بهتری برای رفع احتیاجات اقتصادی و اجتماعی و معنوی خود وارد زندگی میکند. ورود عوامل و وسائل کاملتر و بهتر خود به خود سبب میشود که عوامل کهنه و ناقصتر جای خود را به اینها بدهند و انسان به عوامل جدید و نیازمندیهای خاصّ آنها وابستگی پیدا کند. وابستگی بشر به یک سلسله احتیاجات مادّی و معنوی و تغییر دائمی عوامل و وسائل رفع کننده این احتیاجات و کاملتر و بهتر شدن دائمی آنها که به نوبه خود یک سلسله احتیاجات جدید نیز به وجود میآورند، سبب میشود که مقتضیات محیط و اجتماع و زندگی در هر عصری و زمانی تغییر کند و انسان الزاماً خود را با مقتضیات جدید تطبیق دهد. با چنین مقتضیاتی نه باید نبرد کرد و نه میتوان.

امّا متأسّفانه همه پدیدههای نوی که در زمان پیدا میشود، از نوع افکار و اندیشههای بهتر و عوامل و وسائل کاملتر برای زندگی سعادتمندانهتر نیست. زمان و محیط و اجتماع، مخلوق بشر است و بشر هرگز از خطا مصون نبوده است؛ از این رو تنها وظیفه انسان انطباق و پیروی از زمان و افکار و اندیشههای زمان و عادتها و