صدر المتألّهین در صفحه 13 مفاتیح الغیب میگوید:

«وحی یعنی نزول فرشته بر گوش و بر دل به منظور مأموریت و پیامبری، هر چند منقطع شده است و دیگر فرشتهای بر کسی نازل نمیشود و او را مأمور اجرای فرمانی نمینماید، زیرا به حکم «اکملت لکم دینکم» آنچه از این راه باید به بشر برسد رسیده است، ولی باب الهام و اشراق هرگز بسته نشده و نخواهد شد، ممکن نیست این راه مسدود گردد.»

در این زمینه سخنان زیادی گفته شده که نقل آنها موجب اطاله کلام است. در میان دانشمندان عصر ما اقبال لاهوری سخن لطیفی در این موضوع دارد. اقبال در فرق میان نبی و عارف (و به قول خود او مرد باطنی) چنین میگوید:

«مرد باطنی نمیخواهد پس از آرامش و اطمینانی که با تجربه اتّحادی (وصول به حق) پیدا میکند به زندگی اینجهانی بازگردد. در آن هنگام که بنا بر ضرورت باز میگردد بازگشت او برای بشریت سود چندانی ندارد؛ ولی بازگشت پیغمبر جنبه خلّاقیت و ثمربخشی دارد، باز میگردد و در جریان زمان وارد میشود به این قصد که جریان تاریخ را تحت ضبط در آورد و از این راه، جهان تازهای از کمال مطلوبها خلق کند. برای مرد باطنی آرامش حاصل از تجربه اتّحادی مرحلهای نهایی است.

برای پیغمبر بیدار شدن نیروهای روانشناختی اوست که جهان را تکان میدهد. آن نیرو آنچنان حساب شده است که کاملًا جهان بشری را تغییر دهد ... پیغمبری را میتوان همچون نوعی خودآگاهی باطنی تعریف کرد که در آن، تجربه اتّحادی تمایل به آن دارد که از حدود خود لبریز شود و در پی یافتن فرصتهایی است که نیروهای زندگی اجتماعی را از نو توجیه کند یا شکل تازهای به آنها بدهد.» [1]

پس انقطاع نبوّت به معنی انقطاع مأموریت الهی است برای ارشاد و هدایت، نه انقطاع فیض معنوی نسبت به سائرین و سالکین الی اللّه. بسیار اشتباه است اگر گمان کنیم اسلام با اعلام ختم نبوّت منکر زندگی معنوی شده است.