نه جمله مغلقی گفته شده است؛ درست مثل اینکه دارد با آدم حرف میزند. بله درست دارد با انسان حرف میزند ولی یک بیت هم تو بیا مثل همین بگو.

برخی امور اینگونه است؛ گویی تناقضی در آن هست ولی تناقض نیست.

حال، پیغمبران ناچیزترین مردم عالمند که چیزترین مردم عالم هستند. آیا اینها با یکدیگر تناقض دارد؟ نه. حتی جاهلترین مردمِ عالمند که عالمترین مردم عالمند؛ عاجزترین مردم عالمند که قادرترین مردم عالمند؛ به همین معنا که عرض کردم.

حقیقت این است که اگر کسی توحید را درک کرده باشد این حقیقت را به خوبی دریافت میکند که هیچ موجودی در ذات خودش چیز نیست مگر اینکه خدا او را چیز کرده باشد، چیز بودنش از خداست. ولی تفاوت این است که پیغمبران این حقیقت را درباره خودشان و درباره همه اشیاء درک کردهاند و چون چنین است، همین درک کردن و خود را اینگونه دیدن سبب میشود که فیض الهی بر وجود آنها جاری بشود، آنگاه ما خیال میکنیم که آنها استقلال دارند. آنها خودشان بهتر میدانند که باز هم هرچه دارند از ناحیه خداست. این است که در یک جا مردم به او میگویند: آیا تو از غیب خبر داری؟ میگوید: ابداً، یک کلمه نمیدانم. در یک جای دیگر میگوید: آیا میخواهید من خبر بدهم که چه در کجاست و چه در کجا؟ این چگونه میشود؟ میگوید اگر تو خیال میکنی من یک موجود مرموزی هستم که از پیش خود چیزی را میدانم، هیچ چیز را نمیدانم، از کوچکترین غیبها هم خبر ندارم ولی اگر مرا از آن نظر در نظر میگیری که خدای متعال به من چه آگاهیی داده است که آنچه دارم دادههای اوست، بله [چیزهایی را میدانم.]

مسأله علم غیب

بعضی راجع به مسأله غیب در قرآن این سؤال برایشان مطرح است که این چگونه است که در بسیاری از آیات در کمال صراحت از پیغمبر- و از هر پیغمبری- نفی علم غیب شده است، که آیاتش زیاد است: قُلْ ... وَ لَوْ کنْتُ اعْلَمُ الْغَیبَ لَاسْتَکثَرْتُ مِنَ الْخَیرِ [1]. وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیبِ لایعْلَمُها الّا هُوَ [2]. بگو غیب مختص خداست، جز خدا کسی