او را اجرا میکرد و این مرد- خدا او را بیامرزد- واقعاً توانست یک تحولی در یک شهر به وجود بیاورد. این خودش یک تجربه است.

و او به قدری آدم سادهزیستی بود و به قدری در تشریفات زندگی لاقید بود که حیرتآور بود و برای مثل ما قابل تحمل نیست. مثلًا دیده شده بود که اگر چیزی پیدا نمیکرد که الاغش را ببندد عمامهاش را باز میکرد به گردن او میبست و سر آن را به درخت میبست یا گاهی عمامهاش را باز میکرد به سر الاغ میبست و مثل یک افسار درست میکرد. این قدر در زندگی بیتشریفات و لاقید و بیاعتنا بود! و کوشش میکرد خودش را با مردم یکی کند. یکی کرد و توانست مردمی را حرکت بدهد. این [قضیه] از همان سالها- که الآن نزدیک سی و شش سال میگذرد- برای من یک تجربه خیلی عینی بود که اگر کسی واقعاً بخواهد، ولی به شرط اینکه از خودش بگذرد، هر کسی در هر نقطهای اگر بخواهد، [میتواند مردم خود را به حرکت درآورد.] [1]

یأس و ناامیدی از مردم، امری نکوهیده

شما میبینید قرآن چیزهایی را نقل میکند که انسان میبیند در این زمان نیست. نوح بیچاره میگوید خدایا شب و روز به دنبال این مردم دویدم، به صورت علنی دعوتشان کردم، به طور خصوصی دعوتشان کردم، بیخگوشی، با لطف و خوشی، همهگونه، ولی با همه اینها هرچه من به طرف آنها میرفتم آنها بیشتر از من فرار میکردند، بدگویی میکردند، فحش میدادند. من تا با آنها حرف میزدم انگشتهایشان را به گوششان میکردند، میگفتند حرفهای نحست را نمیخواهیم بشنویم. لباسشان را به سرشان [میکشیدند مبادا] چشمشان به من بیفتد ... [2] نوح یک پیغمبری بوده که در حدود هزارسال عمر کرده است. به مرحلهای میرسد که دیگر بکلی مأیوس میشود که نه این مردم و نه اولادشان [صالح نخواهند شد.] به دلیل اینکه در خودشان و حتی در نسل اینها آدم صالحی در آینده وجود ندارد نفرین میکند و عذاب الهی نازل میشود؛ در صورتی که من خیال نمیکنم اکنون مردم در آن حد سرسختی و لجاج داشته باشند یعنی مردم به نسبت بهتر شدهاند؛ و