خودش مسؤول زندگی خود و عائلهاش میشود، قهراً طبابت میکند. در این وقت گرفتاریهای دیگری پیدا میکند. سلطان محمود او را میخواهد که وی را به غزنین ببرد. فرار میکند، پیاده از این شهر به آن شهر میرود. مدتی به گرگان میرود، مدتی به اصفهان، مدتی به همدان، مدتی زندان، یک وضع عجیبی. در عین حال این مرد آثاری خلق کرده و آفریده که انسان حیرت میکند در این عمر کم با اینهمه ماجراها و استاد نداشتنها او چگونه اینها را آفریده که اگر یک آدمی بود مثل خیلی افراد دیگر، یک زندگی آرامی میداشت، مثلًا در یک دانشگاهی تحصیل کرده بود، از استادهای زبردستی برخوردار بود و عمرش را تنها به علم صرف میکرد چه میشد! خیلی عجیب بود. بعلاوه همینطور که عرض کردم مقدار زیادی از وقتش صرف وزارت و این کارها میشد. صبح تا غروب دچار کارهای سیاسی بود، آنگاه شب میآمد مینشست، شاگردها دورش جمع میشدند، او میگفت و آنها مینوشتند. در عین حال یک مقدار وقت خودش را صرف عیاشی میکرد. یک چنین آدم اعجوبهای بود.

همین دو کار، بالخصوص، مزاجش را تباه کرد و مریض شد. در خلال اینکه وزیر هم بود و کشمکش جنگ هم وجود داشت که باید از اینجا به آنجا بروند، فرار کنند و از این قبیل، بیماری هم گرفت، یک بیماری قولنج خیلی سختی. اتفاقاً خودش متخصص قولنج بود. دوایی برای تنقیه- به اصطلاح- برای خودش نسخه کرد. حال یا اشتباه کردند یا آن غلام و نوکرها با او خوب نبودند، عوضی [کار کردند،] مثلًا فلان دارو را گفته بود این قدر بریزید دو سه برابر ریختند. کمکم حال او بدتر شد، خودش هم فهمید و بعد شروع کرد به دقت بیشتر معالجه کردن. یک وقت حس کرد که دیگر [معالجه] متوقف شده و فایده ندارد. غرضم این تعبیر اوست؛ گفت: این نیرویی که مأمور تدبیر بدن من بود دیگر واگذاشت و حاضر نیست تدبیر کند. معالجه را بکلی رها کرد و آن سه چهار روز دیگری را که از عمرش باقی مانده بود فقط به تلاوت قرآن و عبادت و استغفار گذراند.

ملائکه، مدبّر عالم طبیعت

حال تمام این دنیای ما حکم یک بدن را دارد. این نظمی که الآن میبینید، همینطور که این نظم بدن ما قائم به یک حیات است و اگر این حیات صعود کند و به مقام