تذکراتی برای شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان

چون شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان است یک مقدار مختصر کردیم برای اینکه تذکراتی برای امشب داده باشیم اگرچه میدانیم که از نظر اسلام تعلیم و تعلّم اگر برای خدا باشد افضل عبادات است خصوصاً اگر تعلیم و تعلّم قرآن و سخن خدا باشد. بنابراین ما هر مقدار هم درباره آیات قرآن بحث کنیم اگر قصد ما از گفتن و قصد شما از شنیدن قربت باشد، همان اعمالی را داریم انجام میدهیم که در شب قدر باید انجام بدهیم، یعنی احیاء به عبادت.

این شبها را شب «احیاء» هم مینامند. احیاء یعنی زنده کردن، زنده نگهداشتن.

چه کلمه خوبی انتخاب شده! در فارسی هم میبینید ترجمهاش را شبزندهداری آوردهاند، یعنی شب را زنده داشتن، و چه تعبیر عالیی است! این تعبیر میخواهد بگوید که شب دو حالت دارد، نه شب فیحد ذاته بلکه شب برای ما دو حالت دارد:

یک وقت هست شب برای ما مرده است و یک وقت هست شب برای ما زنده است.

چطور میشود که شب مرده باشد یا شب زنده باشد؟ بستگی دارد که ما چگونه باشیم، ما در شب مرده باشیم یا ما در شب زنده باشیم.

وقتی که انسان مانند یک لاشه بیفتد؛ سر شب میخورد، بعد هم خستگی و کسالت و سیری، تا صبح میافتد مثل لاشهای که فقط نفس میکشد، او دیگر حیات ندارد؛ خودش مرده است، شبش هم قهراً مرده است. از آن بدتر این است که انسان نخوابد ولی شب را در زیر صفر بگذراند یعنی در اسفلالسافلین بگذراند، به فسق و فجور و گناه و معصیت بگذراند. این از مردن یک درجه هم پایینتر است، زیر صفر است. مردن حالت بیتفاوتی و بیاستفادگی است، اینجا حالت استفاده سوء است.

و اما شب را زنده نگهداشتن به این است که انسان خودش در آن شب زنده باشد یعنی حیات معنوی داشته باشد. حیات معنوی انسان به چیست؟ حیات معنوی انسان به یاد خداست. به هر اندازه و در هر حالت که قلب انسان از خدا غافل نباشد انسان زنده است؛ روزش زنده است شبش هم زنده است. و هستند و بودهاند انسانهایی که در خواب هم زندهاند، یعنی خواب و بیداری برای آنها علیالسویه است. در عین اینکه میخوابند و همان استفاده جسمانی که ما از خواب میبریم- یعنی رفع کسالت- آنها هم میبرند، ولی این خوابْ مشاعر آنها را از کار نمیاندازد یعنی در عالم خواب هم بیدارند و این از مختصات پیغمبر اکرم نیست؛ پیغمبر اکرم