حالت عجیبی که باز آنها نفهمیدند چیست. آن ماهی که اساساً خورده نشد. یک یا دو شبانه روز به همین حال بود. اینها هرچه کوشش کردند که این بیماری را تشخیص بدهند نتوانستند. معالجاتی کردند ولی مؤثّر واقع نشد. دیگر کمکم خود مأمون هم احساس کرد قضیه خطری است. این دو طبیبش نصرانی بودند. یک نبضش به دست یکی بود و نبض دیگرش به دست دیگری. یک نفر آمد به بالین مأمون و به او گفت که ذکر خدا بگو، شهادتین بگو. ظاهراً ابن ماسیه گفت: حالا وقت حرف زدن نیست. مأمون بدش آمد و فکر کرد که این چون مسیحی است نمیخواهد او دم مرگ شهادت بگوید. همینطور که دستش به دست او بود، دستش را کشید و با مشت محکم به سینه پزشک کوبید که تو چرا چنین حرفی زدی؟

بالاخره معالجات مؤثر نشد. شب شد. مأمون گفت که این تخت مرا بگیرید و ببرید بالای آن تپه روی بلندی. بردند روی بلندی. از بالای آن بلندی به تمام لشکرگاه مشرف بود. شب بود و هر گروهی در یک جا جمع شده و آتشی روشن کرده بودند. آنها هم بیخبر که الآن به سر مأمون بدبخت چه آمده است. مأمون نگاه کرد دید تمام این دشت، چند فرسخ در چند فرسخ، همینطور آتش و چراغ روشن است؛ دید این دشت را سپاهیان مأمون پر کردهاند. حالا یک چنین لشکری و یک چنین قدرتی دارد و اینچنین در مقابل یک بیماری که ریشهاش معلوم نیست عاجز و ناتوان است. میگویند: در همان حال سرش را به آسمان بلند کرد و گفت: «یا مَنْ یبْقی مُلْکهُ ارْحَمْ مَنْ لا یبْقی مُلْکهُ» ای کسی که مُلکش باقی است رحمی بکن به این بدبختی که مُلکش فانی است. ولی این حالتش مثل حالت فرعون در دم آخر است (الْانَ وَ قَدْ عَصَیتَ قَبْلُ) [1].

مُلک دنیا در اولیای حق اثر ندارد

حال، انسان چرا در وقتی که دچار چنین عقوبتها نشده است و به تعبیر قرآن دچار انکار خدا او را، نشده است، همین حقیقت را نبیند؟ اولیای حق کسانی هستند که اگر تمام مُلک دنیا را هم به آنها بدهند- که داده هم شده است؛ وقتی که همین مُلک ظاهر را هم دراختیار آنها قرار بدهند- یک ذرّه از آن روح عبودیتشان کاسته