اراده و مشیت خداوند، بالاتر از نظام عالم

غرضم این جهت است که کار عالم و طبیعت عالم چنین است. آیا این عالم با همین نظام ریاضی که دارد و همین زمین با وضعی که دارد، یک امر جبری و لایتخلّف است یا یک قدرتهای مافوق حاکمی هست و اگر خدا (آن قدرت حاکم بر همه اشیاء، که گفتیم:«تَبارَک الَّذی بِیدِهِ الْمُلک» زمام همه امور در دست اوست) بخواهد، در آنی همین زمین را فرمان میدهد، دهان باز میکند، همه را یکجا خسف میکند. میفرماید: آیا آن کس که در آسمان است، شما اطمینان دارید، خودتان صددرصد امن دارید یعنی یقین دارید و این را لایتخلّف میدانید، جبری میدانید که [چنین] نخواهد کرد یا نمیتواند بکند؟ صحبت «نمیتواند» نیست. همه چیز به مشیت و اراده اوست. اگر مشیت و ارادهاش تعلق بگیرد، همین زمین، همین شتر رام راهوار یکمرتبه حلقش را باز میکند و شما را یکجا میبلعد؛ همین حیوان رام ناگهان شروع میکند به تکان خوردن، مثل یک حیوان که شروع میکند به جفتک انداختن و تکان خوردن و انسان را از روی خودش پرت میکند؛ شروع میکند به تکان خوردن، دهان باز میکند و شما را در داخل خودش فرو میبرد.

مقصود از «مَنْ فِی السَّماءِ» چیست؟ آیا مقصود خداست؟ در این صورت این تعبیر یک تعبیر عرفی و عامیانه است، یعنی تعبیری است بر اساس تعبیر عرف که میگوییم: خدای بالاسر، خدای در آسمان؛ و حال آنکه عرش الهی احاطه بر آسمانها دارد، تا چه رسد به ذات الهی. یا مقصود مأموران الهی است؟ قبلًا گفتیم که از قرآن استفاده میشود که موجودی هست به نام «آسمان» ولو اینکه مافوق تمام این کرات باشد، و ملائکه الهی نوعی تعلق و رابطه و ارتباط با آنجا دارند. معنی آیه چنین میشود: آیا شما اطمینان دارید که مأمور الهی یا مأموران الهی که در آنجا هستند، اگر بخواهند به امر خدا زمین را خسف کنند، چنین نکنند؟ آیا اطمینان و یقین دارید؟ (این یقین غیر از اینکه برای بشر حاصل بشود- مگر به صورت همان [قطعیت] ریاضی باشد- محال است) اشتباه میکنید، اینطور نیست.«ءَأَمِنْتُمْ مَنْ فِی السَّماءِ انْ یخْسِفَ بِکمُ الْارْضَ فَاذا هی تَمورُ» یکدفعه میبینند زمین دهان باز کرد و پیدرپی دارد به خود میلرزد.

«امْ امِنْتُمْ مَنْ فِی السَّماءِ أَنْ یرْسِلَ عَلَیکمْ حاصِباً» آیا اطمینان دارید آن که در آسمان است [چنین نخواهد کرد یا نمیتواند بکند که] بر شما سنگریزه بفرستد، همان که بر