این احمقانهترین حرفی است که یک بنده در مسائل الهی و در رابطهاش با پروردگار بگوید.

فرمود: برای اینها مغفرت است:«مَغْفِرَةٌ» مغفرتی، نوعی مغفرت، شستشویی، پاککردنی که خدا دیگر به لطف خودش اثری باقی نمیگذارد. و اجر بزرگ. آنها دنبال همان مسأله انذار است، و گفتیم مسأله انذار و نذیرها و ترتیب اثر دادنها و ندادنها دنبال مسأله «ا لَّذی خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیوةَ لِیبْلُوَکمْ ایکمْ احْسَنُ عَمَلًا» (فلسفه خلقت) است و آن نیز به دنبال «تَبارَک الَّذی بِیدِهِ الْمُلْک» است.

وَ اسِرّوا قَوْلَکمْ اوِاجْهَروا بِهِ انَّهُ عَلیمٌ بِذاتِ الصُّدورِ. اینکه «لِیبْلُوَکمْ ایکمْ احْسَنُ عَمَلًا» (از نظر حُسن عمل مورد آزمایش قرار میگیرید) یکی از لوازمش این معرفت است که انسان علم داشته باشد که از ذات پروردگار هیچ چیزی، هیچ ذرّهای، هیچ حرکتی، هیچ جنبشی، در ظاهر و باطن، در هر جا، در حوزه وجود انسان، در خارج از حوزه وجود انسان مخفی نمیماند.

سرّ و آشکار برای خدا یکسان است

«وَ اسِرّوا قَوْلَکمْ اوِ اجْهَروا بِهِ» سخن خودتان را سرّی بکنید یا علنی، [برای خدا یکسان است.] این سرّ و علن برای بشرها متفاوت است؛ اگر حرفی را به صورت سرّی به شما بگویند قهراً از دیگران مخفی میماند، و اگر علنی بگویند بر همه آشکار میشود. این یک امری است که نسبت به انسانها متفاوت است. نسبت به ذات حق، دور و نزدیک، سرّ و علن، جهر و اخفات، ظاهر و باطن علی السویه است.

«وَ اسِرّوا قَوْلَکمْ اوِ اجْهَروا بِهِ» پنهان کنید سخن خود را یا آشکار کنید (یعنی از نظر ذات حق هیچ فرق نمیکند)«انَّهُ عَلیمٌ بِذاتِ الصُّدورِ» او آگاه است بدانچه که در جوفها و سینههاست، او از آن باطنِ باطن آگاه است، سرّ و جهر تأثیری در این جهت ندارد.

بعد برای این که چرا ذات پروردگار عالم است، یک استدلالی میکند که این استدلال خودْ برهان است. ممکن است کسی بگوید: به چه مناطی خدا به سرّ و جهر و به ظاهر و باطن و خلاصه به همه چیز علم دارد؟ میفرماید: مناطش خلقت است.

او چون خالق است عالم است؛ چون خدا که خالق است، غیر از آن است که انسان صانع چیزی است. انسان که صانع چیزی است، یعنی در میان اشیاءِ خلقشده یک