قرآن برای ما احتیاج به هیچ سند دیگر ندارد، بزرگترین سند است. قرآن گفته است هفت آسمان در مافوق همه ستارگان وجود دارد، ما هم قبول کردیم.

تفسیر معنوی

البته اینجا مسأله دیگری هم هست و آن این است که بعضی فرضیهای دارند که اساساً هفت آسمانی که در قرآن هست جنبه جسمانی ندارد، معنوی و باطنی محض است. ما این را انکار نمیکنیم، شاید از بعضی آیات و از روایات این آیات بتوان این مطلب را فهمید که به حذاء هفت آسمان جسمانی، ما مراتب معنوی داریم، و شاید در خیلی از موارد وقتی میگویند آسمانهای هفتگانه، نظر به همین آسمانهای مافوق ستارهها نیست، نظر به عوالم باطن انسان است. ولی به نظر ما اگرچه این مطلب در جای خود درست است، نمیشود گفت که قرآن به هفت آسمانی که جنبه جسمانی دارد قائل نیست؛ به این هم قطعاً قائل است. وَ لَقَدْ زَینَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِمَصابیحَ. وقتی میگوید: نزدیکترین آسمانها را ما با این چراغها و قندیلها زینت بخشیدهایم، این نشان میدهد که یک جسمی هست که این ستارگان چراغهای آن هستند؛ و حتی در روایتی که سؤالاتی است که عبداللَّه بن سلام (از علمای یهود) از پیغمبر اکرم میکند- که بعد همان مرد مسلمان شد و مسلمان پاکایمانی هم شد- وقتی راجع به ستارگان از حضرت رسول سؤال کرد، حضرت در کمال صراحت همین را فرمود که همه این ستارگانی که شما میبینید، مانند قندیلهایی هستند در زیر نزدیکترین آسمانها.

وَ لَقَدْ زَینَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِمَصابیحَ. «الدنیا» صفت «السماء» است. «سماءَ الدنیا» نیست، «السماءَ الدنیا» است. اگر «سماءَ الدنیا» میبود معنایش میشد آسمان دنیا، در مقابل آسمانی که مربوط به دنیا نیست. آنوقت مقصود از دنیا عالمِ در مقابل آخرت بود. میگوید: «السماءَ الدنیا» ( «دنیا» صفت میشود) یعنی نزدیکترین آسمانها. ما نزدیکترین آسمانها را به چراغها مزین کردهایم، و همین مصابیح و چراغها را مانعی برای شیاطین و وسیله راندهشدن شیاطین قرار دادیم که اینها نمیتوانند از این ستارگان بگذرند و خود را به آن عالم که نوعی تعلق به ملائکه دارد نزدیک کنند و از اخبار آن عالِم و آگاه شوند.«وَ أَعْتَدْنا لَهُمْ عَذابَ السَّعیرِ» برای آن شیاطین عذاب جهنم (عذاب سعیر) را آماده کردهایم؛ برای آنها که میخواهند خیانت کنند.

وَ لِلَّذینَ کفَروا بِرَبِّهِمْ عَذابُ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمَصیرُ. آن آیات، آیات ایمان بود،