مجید است که هفت آسمان وجود دارد. در این جهت نص است، و آیا هفت زمین هم وجود دارد، این جهت اگرچه به آن صراحت نیست ولی ظاهر همین آیه (تنها این آیه است که به هفت زمین اشاره کرده است) این است که هفت زمین هم وجود دارد.

بعد این مسأله است که امر الهی میان این آسمانهاست که فرود میآید، که این ضمناً اشارهای است به اینکه آسمانها به یک اعتبار و به یک معنا محل حاملهای امر الهی یعنی ملائکه و فرشتگان هستند.

این از جمله مسائلی است که مکرر مورد سؤال قرار میگیرد و افرادی میپرسند؛ البته از مسائلی نیست که تازه مورد سؤال قرار گرفته باشد، از صدر اسلام مسائل هفت آسمان خصوصاً با قرینه هفت زمین و خصوصاً با بعضی آیات دیگری که در زمینه آسمان است، مورد سؤال بوده است که یکی از آن آیات این آیه است.

دو آیه نظیر همدیگر است که یکی در سوره «والصّافات» است و دیگری در سوره «فصّلت». میفرماید:«إِنّا زَینَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِزینَةٍ الْکواکبِ» [1] یعنی ما نزدیکترین آسمانها را با ستارگان مزین کردهایم. و در یک آیه دیگر دارد که «وَ لَقَدْ زَینَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِمَصابیحَ» [2] ما نزدیکترین آسمانها را با مصباحها (چراغها) مزین کردهایم، که ظاهر قضیه مثل این است که ما بگوییم: این سقف را با چراغ مزین کردهایم، و معنایش این است که این چراغها در زیر این سقف قرار گرفته است. این هم از قدیمالایام مورد سؤال بوده است که: یعنی چه که ما نزدیکترین آسمانها را به این چراغها مزین کردهایم؟ (بدونشک مقصود از چراغها ستارگان هستند).

در اینجا قرآن از این نظر بیانی دارد که به طور صد درصد نه با هیئت قدیم وفق میدهد و نه با هیئت جدید.

نظر هیئت قدیم

اما از نظر هیئت قدیم. هیئت قدیم شکل خاصی داشت که به طور قطع امروز منسوخ و باطل شده است و آن این است که قائل به نُه آسمان بود (نُه کرسی فلک نهد اندیشه زیر پای- تا بوسه بر رکاب قزل ارسلان زند) که آنها را نُه فلک میگفتند، و فلک اول