اشاره به همین دستورهایی دارد که در مورد روابط زوجیت هست و مردم کوچک میشمارند.) چقدر جامعههایی که این دستورها را کوچک شمردند و در مقابل امر الهی طغیان کردند ( «عُتُوّ» یعنی طغیان و سرکشی و بیاعتنایی) ولی ما در همین دنیا (تصریح است که در همین دنیا؛ مسأله آخرت حسابش جداگانه است) به حسابشان رسیدیم، یعنی عکسالعمل کارشان در همین دنیا به آنها رسید، آنهم شَدید. مفسرین گفتهاند «شدید» در اینجا یعنی در کمال دقت و موبهمو.«فَحاسَبْناها حِساباً شَدیداً وَ عَذَّبْناها عَذاباً نُکراً» و در همین دنیا آنها را عذاب کردیم، عذاب منکر و نشناختهای.

منکر یعنی نشناخته؛ وقتی میخواهند بگویند یک شیءِ خیلی عظیم بیسابقه، [این کلمه را به کار میبرند.]«عَذاباً نُکراً» در واقع یعنی یک عذاب بیسابقه، نشناخته و وحشتناک.

این همان مفهوم «وَ مَنْ یتَعَدَّ حُدودَ اللَّهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَه» است ولی در مقیاس اجتماع. آنجا به مقیاس فرد فرمود که هر کسی که خودش این کار را بکند به جان خود ستم کرده است، اینجا میگوید: اگر جامعهای و عموم مردمی اینگونه باشند، تعدی و تجاوز به مرزها و مقررات زوجیت چقدر جامعههایی را به باد داده است. و این عجیب است که قرآن کریم در این مسائل که خیلی کوچک به نظر رسیده است (این مطلب را در مقدمه کتاب نظام حقوق زن در اسلام بیان کردهام) وارد جزئیات شده است.

تحقیر مسائل حقوق خانوادگی در دنیای امروز

جزء مسائلی که دنیای امروز به عللی این مسائل را کوچک شمرد و تحقیر کرد، مسائل حقوق و احکام خانوادگی است. گویا عربها آن را «حقوق شخصیه» مینامند. از قدیم این مسأله مطرح بوده است که آیا منطق نظام خانوادگی همان منطق نظام اجتماعی است؟ یعنی هیچ فرق نیست میان نظام خانوادگی و سایر نظامات اجتماعی؟ این هم یک تشکیلاتی است مثل همه تشکیلات اجتماعی و باید تابع مقررات دیگر اجتماعی باشد؟ یا خیر، نظام خانوادگی یک واحد بالخصوص است و منطق مخصوص به خود دارد، حقوقش حقوق مخصوص به خود است، احکامش احکام مخصوص به خود است و منطقش منطق جدایی است؟

بزرگان بشریت در قدیم اینچنین نظر میدادند که منطق زندگی خانوادگی یک منطق