طلاق، حلال مبغوض

جملهای پیغمبر اکرم دارد که از همین جمله این فلسفه را خوب میشود درک کرد.

این جمله را شیعه و سنی بالاتفاق نقل کردهاند و از مسلّمات اسلام است که طلاق، حلالِ مبغوض است بلکه ابغض الحلال است. به نظر میرسد این تناقض است. اگر چیزی مبغوض شارع باشد باید آن را تحریم کند. حلال و مباح یعنی امری که نه مطلوب است و نه مبغوض. ولی طلاق را پیغمبر فرمود حلال است و مبغوض، یعنی چه؟ معنایش این است که یک امری است که اسلام نمیخواهد مقدمات آن رخ بدهد و [پیمان ازدواج] به مرحلهای برسد که بیروح باقی بماند، به مرحله ناسازگاری و به مرحلهای از سردی برسد که دیگر فقط زور میتواند [زن و شوهر] را در کنار یکدیگر نگه دارد. [از نظر] اسلام مبغوض است که چنین امری به این مرحله برسد. ولی چون با زور نمیشود آن را نگه داشت میگوید نگه دار اما من نمیگویم به زور نگه دار؛ من میخواهم خودت نگه داری و خودت نگهدار باشی. و لهذا در اخبار و روایات ما هست [1] که پیغمبر اکرم فرمود از یک طلاق عرش الهی میلرزد (تَهْتَزُّ مِنْهُ الْعَرْشُ). این خودش خیلی معنی دارد. به پیغمبر اکرم خبر دادند که ابو ایوب انصاری امّ ایوب را طلاق داد. فرمود:«انَّ طَلاقَ امِّ ایوبَ لَحوبٌ» طلاق امّ ایوب یک گناه بزرگ است، که همین سبب شد ابو ایوب این کار را نکرد.

تدابیر زمان طلاق و بعد از طلاق

از جمله تدابیری که برای منفسخ نشدن پیمان ازدواج به کار برده شده است، تدابیری است که برای زمان طلاق و بعد از طلاق اتخاذ شده است. (برخی تدابیر، تدابیر ابتدائی است که میخواهد [کار] منجر به طلاق نشود، و تدابیر دیگری اخذ شده است برای اینکه اگر طلاق صورت گرفت مهلت و فرجه و فرصتی باشد که این قضیه عود کند و به حال اول برگردد.) اسلام برای زن مطلّقه، الّا موارد استثنائی، عده قائل شده است. البته ما دو جور طلاق داریم: طلاق بائن و طلاق رِجعی. طلاق بائن طلاقی است که به صِرف طلاق کار تمام است یعنی عدهای در کار نیست، مثل