کلمه « منافق »

کلمه «منافق» به طور خلاصه یعنی دو رو، یعنی مردمی که متظاهر به اسلامند ولی در باطن ایمان ندارند، ظاهرشان به شکلی است و باطنشان به شکل دیگر. لحن قرآن مجید درباره منافقین فوقالعاده شدید است و در سورههای متعدد از منافقین یاد کرده و به شدت با آنها مبارزه کرده است و مسلمین را متوجه میکند که از خطر منافقین غافل نمانند. حتی تعبیری در همین سوره هست- و شبیه این در جاهای دیگر هم پیدا میشود- که بزرگترین اعلام خطرهاست درباره منافقین. تعبیر در آیه چهارم است: هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ. جملاتی نظیر «هُمُ الْعَدُوُّ» در تعبیرات عربی علامت حصر است. ضمیر «هُمْ» را در این موارد میگویند ضمیر حصر: تنها آنها هستند دشمنان حقیقی. این تعبیر خیلی عجیب است. در شرایطی که پیغمبر دارد با مشرکین قریش یعنی با امثال ابوسفیان در میدان جنگ رو در رو مبارزه میکند و شمشیر به روی یکدیگر کشیدهاند و در حالی که با یهود هم به آن شکلی که در سورههای پیش خواندیم یک مبارزه رو در رویی در کار است و اسلام چنان دشمنانی در مقابل خود دارد، در عین حال قرآن درباره این دشمنهای داخلی یعنی متظاهرین به اسلام و مبطنین کفر که تظاهر میکنند به اسلام ولی باطنشان کفر است میگوید اصلًا دشمن یعنی اینها؛ یعنی اینها خطرشان خیلی بالاتر است از آنها. بعد باز راجع به این قضیه صحبت میکنیم.

پس کلمه «منافق» به طور خلاصه یعنی دو رو، کسی که از نظر اسلامیت دو روست، یک روکش اسلامی و یک پوشش اسلامی برای خودش درست کرده است در صورتی که در باطن، منویاتش همان منویات غیر مسلمانهاست.

نظر اهل سنت درباره منافقین صدر اسلام

و اما تاریخچه اینها. معمولًا اهل تسنن در کتابهایشان این جور اظهار نظر کردهاند که نفاق در مدینه در میان گروهی از انصار پیدا شد و همین استمرار داشت تا نزدیک وفات پیغمبر اکرم و در اواخر عمر پیغمبر اکرم ریشه نفاق بکلی از دنیای اسلام کنده شد، یعنی بعد از هجرت شروع شد و قبل از وفات هم پایان یافت. آنچه آنها میگویند راجع به گروهی از منافقین است (یعنی نمیشود منافقین را منحصر کرد به آنها) و راجع به آن گروه خاص که این آیات سوره منافقون هم ناظر به آنهاست