انسان سازی

پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:«انَّما بُعِثْتُ لِاتَمِّمَ مَکارِمَ الْاخْلاقِ» [1] من مبعوث شدهام برای کاری، برای ساختنی، برای یک سازندگی. ولی آیا مبعوث شدهام که راه و ساختمان برای مردم بسازم؟ آیا مبعوث شدهام طلا و نقره برای مردم بسازم؟ اتومبیل و هواپیما بسازم؟ نه، من مبعوث شدهام برای اینکه انسان بسازم. این است که میگویند شریفترین کارها انسانسازی است؛ هیچ کاری به پایه انسانسازی نمیرسد. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله که مبعوث شد چه چیزی اگر ساخته بود میتوانست آنچنان چهره دنیا را تغییر دهد و تاریخ را در مسیر جدیدی بیندازد و تمدن و فرهنگی بهوجود بیاورد که به اقرار و اعتراف همه دانشمندانِ تمدنشناس و تاریخشناس و جامعهشناس اروپا یکی از چند تمدن و فرهنگ معدود بزرگ دنیاست؟ در حدود پنج شش قرن، سیادت علمی و فرهنگی دنیا را امت او داشتند. چهکاری اگر پیغمبر کرده بود میتوانست منشأ چنین حرکتی شود؟ حرکتی که هنوز دنیا خود را به کتاب او و تعلیمات او نیازمند میبیند. این چه فنی است؟ چه هنری است؟ این، هنر آدمسازی است.

مسؤولیتهای سه گانه انسان

ما باید بدانیم مسؤولیتِ ساختن خودمان با خود ماست نه با کس دیگر. در درجه اول، هر کس مسؤول ساختن خودش است و در درجه دوم مسؤول ساختن عائله خودش است، مسؤول ساختن همسر و فرزندان خود است و در درجه بعد مسؤول ساختن جامعه خود است.

قرآن کریم در مورد اینکه هر انسان مسؤول ساختن خودش است میفرماید:

«وَ نَفْسٍ وَ ما سَوّیها. فَأَلْهَمَها فُجورَها وَ تَقْویها. قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکیها. وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسّیها» [2].

پس از سوگندهای متوالی که آخرین سوگندش این است: سوگند به اعتدال جان آدمی و خلقت معتدل آدمی، جانی که راه خوبی و بدی به او الهام شده است و خودش با یک الهام فطری تشخیص خوبی و بدی را میدهد، میفرماید رستگار شد