این حدیث را مکرر خواندهایم که پیغمبر اکرم به خانه مردی رفتند. از طاقچه اتاق او یک تخم مرغ افتاد و نشکست. این امر باعث تعجب حضرت شد. او گفت یا رسولَاللَّه! تعجب نفرمایید، در خانه ما از این قضایا زیاد است؛ اصلًا درِ خانه ما را ضرر و مصیبت و این چیزها نمیزند. ظاهراً میگویند پیغمبر برخاستند و رفتند؛ فرمودند پس معلوم میشود خدا تو را از درِ خانه خودش طرد و رد کرده، چون همین سختیها و مصائب است که انسان را پرورش میدهد و بیشتر به سوی خدا میبرد. این برای تو خیر نبوده است.

در قرآن تعبیر «استدراج» آمده (سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْحَیثُ لایعْلَمونَ) [1] که این بدترین عقوبت الهی است؛ یعنی آرام آرام، درجه به درجه اینها را میگیریم عقابشان میکنیم که خودشان نمیفهمند. گفتهاند استدراج یعنی همین، یعنی این نعمتها را پی در پی به او میدهیم، سرگرمش میکنیم، سرگرم و سرگرم میشود، به این وسیله عقابش میکنیم.

پس این، فرق میان رحمن و رحیم است. همه مشمول رحمت رحمانیه هستند؛ خوشا به حال آن بندهای که مشمول رحمت رحیمیه پروردگار هم باشد. [آیه میفرماید] اوست خدای رحمان و اوست خدای رحیم. به تعبیر دیگری میگویند رحمانیت یعنی بسط و نزول وجود از ناحیه پروردگار؛ رحیمیت یعنی کشاندن این موجودات به سوی خودش، به سوی جوار قرب پروردگار.

خداوند، ملِک واقعی «

هُوَ اللَّهُ الَّذی لا الهَ الّا هُوَ الْمَلِک الْقُدّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیمِنُ الْعَزیزُ الْجَبّارُ الْمُتَکبِّرُ».

باز همان جمله «هُوَ اللَّهُ الَّذی لا الهَ الّا هُوَ» در اول این آیه هم تکرار شده است.

اوست «اللَّه» که جز او الهی و معبودی نیست، جز او شایستهای برای معبودیت وجود ندارد. «الْمَلِک» آن که ملِک است. «ملِک» که در فارسی «پادشاه» ترجمه میکنند- حال ترجمهاش صحیح باشد یا نباشد نمیدانم- اسمی از اسماء پروردگار است که عرض کردیم در قدیم به کسی «ملک» نمیگفتند، «عبدالملک» میگفتند.

ملِکی داریم و مالکی. در سوره حمد میخوانیم: «الرَّحْمنِ الرَّحیمِ. مالِک یوْمِ الدّینِ» که