سؤال مختلف.

«وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ». بنابراین باید هر کسی در آنچه که پیش میفرستد دقیق باشد، دقت کند، وارسی کند؛ در نهایت دقت، عمل خودش را پیش بفرستد.

سعدی میگوید:

نکتهای است که بعد من به تفاسیر که برخورد کردم دیدم این نکته را ذکر کردهاند: در «وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ» «نَفْسٌ» نکره ذکر شده است؛ کأ نّه این است که یک کسی هم پیدا بشود چنین کاری بکند. نه اینکه معنایش این است که واجب کفایی است، بلکه یعنی آیا کسانی پیدا نمیشوند که اهل این کار باشند؟ و چرا اینچنین است؟

تقوای قبل از عمل و تقوای بعد از عمل

پس یک تقوا داریم که قبل از «وَلْتَنْظُرْ» [است؛] میگویند این تقوای قبل از عمل است که هر عملی باید مسبوق به تقوا باشد تا آن عمل قبول شود، چون «انَّما یتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقینَ» [1] خدا هر عملی را فقط از متقیان میپذیرد. انسان وقتی که اعمال زیادی انجام میدهد پیش خودش خیلی خودش را از خدا طلبکار میداند، خصوصاً که در کتابهای حدیث یا دعا مانند مفاتیح نوشته است که اگر مثلًا دو رکعت نماز خواندی خداوند چقدر اجر و ثواب میدهد، اگر فلان زیارت را کردی چنین و چنان. با خود میگوید پس ما آنجا خیلی انبار کردهایم، الی ماشاءالله انبار کردهایم. قرآن میگوید:

«انَّما یتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقینَ» همه آنها درست است اما شرطش متقی بودن است. اگر متقی باشی خدا میپذیرد، اگر متقی نباشی اساساً از گمرک آنجا رد نمیشود، هیچ قبول نمیشود.

دومرتبه «وَ اتَّقُوا اللَّهَ». تقوا مقدمه عمل و شرط قبول عمل است، و هر عملی انسان را آماده میکند برای تقوای بعد از عمل و تقوای بالاتر. «انَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما تَعْمَلون» خدا به تمام کارهای شما آگاه است. در یک آیه قرآن داریم: «یا ایهَا الَّذینَ