تکذیب قوم عاد و عذاب الهی

آن قسمتی که در جلسه پیش خواندیم مربوط به قوم نوح بود و در چند آیه کوتاه و مختصر بیان شد. فوراً سراغ قوم عاد میرود: «کذَّبَتْ عادٌ» عاد هم تکذیب کرد «فَکیفَ کانَ عَذابی وَ نُذُر» عذاب و انذار من چگونه بود؟ (رابطه عذاب و انذار من چگونه بود؟) در اینجا هم کلمه «کذَّبَتْ» [همان معنی را دارد.] در داستان نوح دو تا «کذَّبَتْ» داشتیم، یکی «کذَّبَت» مطلق و یکی «کذَّبوا عَبْدَنا» که عرض کردیم: آنجا که «کذَّبَت» مطلق میگوید گویی عنایت به این جهت است که اینها اساساً پیشاپیش تکذیب میکردند، به این معنا که بنا بر قبول نکردن بود نه اینکه حالت «بیتفاوتی» داشتند بعد آمدند روی آن حساب کردند دیدند خیر، بهتر این است که قبولش نکنند؛ نه، اینها روحشان روح تکذیب و انکار و مخالفت بود. «کذَّبَتْ عادٌ فَکیفَ کانَ عَذابی وَ نُذُر» چگونه بود عذاب و انذار من؟ بعد به طور مختصر شرح میدهد: «انّا ارْسَلْنا عَلَیهِمْ ریحاً صَرْصَراً فی یوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ» فرستادیم بر آنها بادی صرصر، بادی تند و شدید و ویرانگر. بعضی مفسرین میگویند خود «صرصر» کأنّه آن صدای باد را هم دارد مجسم میکند. «فی یوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ» در روزی شوم [که] شومی مستمری داشت.

«یوم» گاهی به معنی «روز» گفته میشود در مقابل «شب»، گاهی به معنی «شبانه روز» گفته میشود و گاهی به معنی قطعهای از زمان که شامل چند شبانهروز بشود. مثلًا وقتی میگوییم: «روز فلان حادثه» روز فلان حادثه ممکن است سه شبانهروز یا ده شبانه روز طول کشیده باشد. میگوییم «روز فلان حادثه» یعنی آن وقتی که در آن وقت این حادثه واقع شد.

اینجا مقصود این نیست که حتماً یک شبانه روز بوده، چون خود قرآن تصریح میکند که سه شبانهروز بوده است. پس اینجا وقتی میفرماید: «فی یوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ» یعنی آن روز، آن قطعه از زمان که این عذاب شامل حال آنها بود.

مسئله نحوست ایام

کلمه «نحس» به معنی «شوم» است. در اینجا مفسرین روی کلمه «نحس» بحث کردهاند که معنای شوم بودن یک روز چیست؟ واضح است که در اینجا قرآن نمیخواهد بگوید که مثلًا آن روز چون روز یکشنبه یا دوشنبه بود نحس بود و