میشوند، وقتی که تصفیه شدند نجات پیدا میکنند. حال، افرادی که به این صورت درمیآیند که خالد هستند، چقدرند، آیا خیلی کم هستند یا زیادند و یا خیلی اقل قلیل هستند، آن مطلب دیگری است که شاید هم همین طور باشد که افرادی که به این شکل درمیآیند که خالد هستند و دیگر بیرون آمدن برای آنها نیست عدهشان زیاد نباشد، ولی البته چنین افرادی وجود دارند.

البته اینجا یک احتمال دیگر هم هست و آن اینکه مخاطب فقط همین اهل جهنم باشند، ... [1] در میان اهل جهنم هستند کسانی که به دلیل دیگر جهنمی شدهاند نه به این دلیل [2]، و لهذا در آنجا هم گفت: «انَّکمْ ماکثونَ». این «ماکثون» اعم است از اینکه خالد باشند یا غیر خالد. شاید هم این طور باشد.

دشمنی با حق

این مطلب را من مکرر عرض کردهام که یکی از آیات قرآن به شکل عجیبی این حالت کراهت حق را یعنی حالت دشمنی حق را تجسم میدهد که انسان گاهی به چه حالتی درمیآید که با حق جنگ آشتیناپذیر پیدا میکند و اصلًا برایش قابل تحمل نیست؛ و این، تغییر انسان است که انسان چقدر تغییر میکند! آن آیه این است: «وَاذْ قالُوا اللَّهُمَّ انْ کانَ هذا هُوَالْحَقَّ مِنْ عِنْدِک فَأَمْطِرْ عَلَینا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ أَوِ ائْتِنا بِعَذابٍ الیمٍ» [3]. حالا ببینید یک چنین آدمی غیر از اینکه خلود [در جهنم] داشته باشد، اصلًا راه دیگری برایش وجود دارد؟ قرآن دارد نقل میکند، میگوید توجه کن به آن وقتی که اینها دست بلند کردند به آسمان و گفتند خدایا اگر این قرآنی که آمده حق است و از نزد تو آمده، سنگی بفرست بر سر ما یا عذاب دردناکی نازل کن که ما آناً برویم که نمیتوانیم ببینیم. خیلی عجیب است! به جای اینکه بگوید خدایا! اگر این حق است و از نزد توست شرح صدری به ما بده که ما حقیقت را قبول کنیم، میخواهد بگوید حالا که این شخص آمده و مدعی است که من پیغمبر هستم، اگر میخواهد این پیغمبر تو باشد و این چیزی که آورده از ناحیه تو باشد، برای من قابل تحمل نیست. من دیگر این زندگی را که این آدم پیغمبر باشد نمیخواهم. گاهی ما