میگوید تا اینجا را ما با دلیل علم و فلسفه درک کردیم ولی چون صادق مصدَّق، یعنی پیغمبر اکرم، به ما خبر داده است که جسمانی هم آنجا وجود دارد، ما به آن ایمان داریم. البته دیگران بعد از او آمدهاند بالاتر از این گفتهاند؛ گفتهاند نه، ما دلیل هم در تأیید صادق مصدَّق میآوریم.

بنابراین جزء معتقَدات ما این است که معاد وجود دارد و در عالم معاد، هم نوع لذات و آلام جسمانی وجود دارد، هم نوع لذات و آلام روحانی، و نمونه هر دو نوع را هم (عرض میکنم «نمونه» چون از نظر درجه قابل مقایسه نیست) ما در همین دنیا کم و بیش مشاهده میکنیم؛ یعنی ما، هم نوع لذات و آلام جسمانی را در این دنیا درک کردهایم و هم (ما اگر درک نکرده باشیم، افرادی که حد بالاتری دارند درک میکنند) نوع لذات و آلام روحانی و آن عالیترین لذات و آلام روحانی را، و هر دوی اینها در عالم معاد و در بهشت و جهنم قطعاً وجود دارد ولی با اختلاف درجه خیلی شدید. حتی همین امور جسمانیاش هم از نظر درجه با جسمانیهای اینجا متفاوت است، یعنی مثلًا آن لذتی که ذائقه انسان از خوردن یک لقمه در آنجا میبرد با آن لذتی که از یک غذای دنیایی و مادی میبرد قابل مقایسه نیست و لهذا افرادی که در این دنیا غذای بهشتی خوردهاند مدعی چنین چیزی هستند.

مرحوم حاج میرزا علی آقا شیرازی و غذای بهشتی

مرحوم حاج میرزا علی آقا شیرازی رضوان اللَّه علیه که هیچ وقت این جور حرفها را نمیزد، نمیدانم یکدفعه چطور شد که مجاز شد که بگوید، داستانی یک وقت نقل کرد، یک لطف و عنایت و کرامتی نسبت به ایشان رخ داده بود که در نجف خیلی سخت مریض میشود، یک مرضی که تقریباً مشرف به موت میشود و بعد در همان حال- که میگفت دیگر خودم نمیتوانستم از این پهلو به آن پهلو بشوم [1]- او را میآورند در حرم مطهر و متوسل میشود. بعد در حرم او را ارجاع میکنند به حضرت حجت. (من الآن یادم رفته که گفت در بیداری یا در خواب، ولی بالأخره ارجاعش میکنند.) بعد میآید. گفت که آخرهای شب بود، تابستان هم بود و درِ اتاق باز بود، من در بستر بیدار بودم ولی کسان من همه در حیاط بودند. (اصلًا ساکن