اینجا میفرماید: وَ اللَّهُ خَلَقَ کلَّ دابَّةٍ مِنْ ماءٍ. در این آیه چه مطلبی بیان شده است؟

در این آیه غیر از آن هدف اصلی که خالقْ «اللَّه» است، دو مطلب ذکر شده است: یکی این که اصل حیات همه جنبندهها آب است. دوم این که تنوع جنبندهها که اینجا از یک نظر یعنی از نظر راه رفتن بیان شده است (بعضی خزنده هستند و بعضی رونده، و روندهها بعضی با دو پا و بعضی با چهار پا حرکت میکنند) بر طبق مشیت الهی به وجود آمده است.

آب، رمز حیات

قسمت اول که میفرماید: وَ اللَّهُ خَلَقَ کلَّ دابَّةٍ مِنْ ماءٍ هر جنبندهای را ما از آب آفریدهایم [1] و این مطلب که اساسیترین عنصر برای حیات و زندگی آب است، امروز از قطعیترین مسائل است، یکی از این نظر که بخش اعظم اندام هر موجود زنده را آب تشکیل میدهد. مثلًا اندام و هیکل انسان با این همه اعضا و جوارح و پوست و رگ و پی و استخوان، چقدرش آب است و چقدرش سایر عناصر؟ من البته از نظر دقیق علمی نمیدانم، ولی طبیب بسیار متخصصی (آقای دکتر قریب) یک وقتی که خودم را توصیه میکرد به این که آب زیاد بخورم و همین آیه را میخواند:

وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ کلَّ شَیءٍ حَی، میگفت: هشتاد در صد وزن هرکسی آب است؛ یعنی اگر کسی پنجاه کیلو وزن داشته باشد، چهل کیلویش آب است و ده کیلو سایر مواد.

هر سلولی از سلولهای بدن ما که میگویند سه قسمت اصلی دارد: هسته سلول، غشاء رو و مایع پروتوپلاسم- که از نظر حیات، شاید اساسیترین قسمتهای سلول است- قسمت اعظم آن آب است. مبدأ تکوّن هر جنبندهای [آب است.] در اینجا قرآن «جنبنده» ذکر کرده است. البته «دابّه» شامل همه جاندارها نمیشود، ولی منشأ پیدایش سایر جانداران نیز یا مایعی است مثل نطفه، و یا آنهایی هم که از تخم به وجود میآیند باز در ماده اصلی هر تخمی آب از هر چیز دیگر بیشتر دخالت دارد.

و از همه بالاتر این که راجع به پیدایش حیات در روی زمین که علما زیاد جست و جو کردهاند ولی هنوز به یک نظر قاطع نرسیدهاند، تمام فرضیهها در اطراف این دور