الصّالِحُ یرْفَعُهُ [1].

این آیه را دو جور تفسیر میکنند و هر دو جورش هم درست است و اساساً معنی ندارد که ما آیات قرآن را همیشه به یک معنی خاص حمل کنیم. یک جا که میبینیم آیه در آنِ واحد دو معنی درست را تحمل میکند، هردو مقصود است. این از خصایص و جزء معجزات قرآن است که گاهی تعبیرات خودش را طوری میآورد که آن را چند جور میتوان معنی کرد و هرچند جورش هم درست است. گاهی شاعری شعری میگوید که چند جور قابل معنی است و چه بسا از خودش هم بپرسید میگوید هرطور که بخواهید بخوانید همان درست است. این شعر سعدی که در اول «بدایع» است، معروف است و آن را چند جور میتوان خواند:

یعنی خدای بخشنده و بندهنواز، هم مرغ هوا را نصیب انسان کرده و هم ماهی دریا را. ولی این شعر را هفت هشت جور دیگر هم میشود خواند، از جمله این که:

یعنی هوا را نصیب مرغ کرده و دریا را نصیب ماهی.

یعنی خدا مخلوقنواز است و گاهی به یک ماهی، مرغ هوا را میرساند.

یعنی ماهی دریا را نصیب مرغ هوا کرده.

اگر اینها را تلفیق بکنید چند جور دیگر هم میشود خواند، البته با این تفاوت که اینجا در خواندن باید تغییری بدهیم، یک دفعه میگوییم «مرغِ هوا را نصیب و ماهی دریا» و یک وقت میگوییم «مرغ، هوا را نصیب و ماهی، دریا» ولی آیات قرآن را هیچ لزومی ندارد که چند جور بخوانیم، یک جور هم که میخوانیم چند جور معنی میدهد. الَیهِ یصْعَدُ الْکلِمُ الطَّیبُ وَ الْعَمَلُ الصّالِحُ یرْفَعُهُ.

هر فرد یا ملتی به مقصد راهی که می رود می رسد نه مقصد دیگر

عدالت یعنی حسن روابط اجتماعی، و ظلم گسیختگی روابط اجتماعی است. حال