مقصود از «زجاجة» ولایت و امامت است و مقصود از آن درخت مبارک و پربرکتی که این مشکات و این زجاجه و این مصباح از او پیدا شده شجره ابراهیم است و [اینها] نتیجه دعای ابراهیم است. این مطالبی که راجع به این آیه عرض کردم در واقع حواشیای بود راجع به مطالبی که در جلسه قبل عرض کرده بودم.

آیه بعد میفرماید: فی بُیوتٍ اذِنَ اللَّهُ انْ تُرْفَعَ وَ یذْکرَ فیهَا اسْمُهُ یسَبِّحُ لَهُ فیها بِالْغُدُوِّ وَ الْاصالِ. رِجالٌ لا تُلْهیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیعٌ عَنْ ذِکرِ اللَّهِ وَ اقامِ الصَّلوةِ وَ ایتاءِ الزَّکوةِ یخافونَ یوْماً تَتَقَلَّبُ فیهِ الْقُلوبُ وَ الْابْصارُ [1] در خانههایی که خدا مجاز شمرده و اجازه داده است که آن خانهها بالا برده شوند و تعظیم و تکریم شوند و نام خدا در آن خانهها برده شود، در آن خانههاست که صبحگاهان و شامگاهان مردانی خدا را تسبیح میگویند که در عین اشتغال به کارهای دنیایی- که وظیفهشان هم هست- یک لحظه از خدای خود غافل نمیمانند.

مقصود از « بیوت » چیست؟

مقصود از این «فی بُیوتٍ» (در خانههایی) چیست؟ شاید همه مفسرین گفتهاند مقصود این است که آن چراغی که ما مثال زدیم، در خانههایی اینچنین باشد. طبعاً این سؤال به وجود میآید که آن چراغ را در هر خانهای ذکر میکرد کافی بود، چرا این همه قید در آن آمده است که آن چراغ در خانهای باشد که آن خانه چنین و چنان باشد؟ این خودش مؤید همین است که آن مثَل، مثَل انسان است؛ و در روایتی که در تفسیر صافی نقل میکند فرمودهاند: هِی بُیوتاتُ الْانْبِیاءِ وَ الرُّسُلِ وَ الْحُکماءِ وَ ائِمَّةِ الْهُدی این، خانههای پیغمبران و مرسلین و حکما و ائمّه است، خانههای اکابر معنوی بشر است. حال چه فرق است بین خانهای که مال یکی از اولیای خدا باشد و خانهای که مال دیگران باشد؟ بلکه از نظر ساختمان و خشت و گل و آجر و سیمان و غیره همیشه خانه دیگران بر خانه اینها ترجیح داشته است، چرا خانههای اینها را ذکر میکند؟ خود آیه نشان میدهد و در روایات هم آمده است که مقصود از این خانهها، خانههای گلی و ظاهری نیست؛ مقصود همان انسانها و بدنهای آنهاست، یعنی اینها انسانهایی هستند که بدنشان مسجد و معبد روحشان است. در روایات ما هم [همین