عرض کردیم که خود قرآن مجید به برخی امور اطلاق «نور» کرده است، از جمله به قرآن اطلاق «نور» کرده که قرآن نور خداست، یعنی نوری است که مخلوق خداست: قَدْ جاءَکمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ کتابٌ مُبینٌ. یهْدی بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَ یخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ الَی النّورِ بِاذْنِهِ وَ یهْدیهِمْ الی صِراطٍ مُسْتَقیمٍ [1] قرآن نور است و به سوی نور که معرفت خداوند است هدایت میکند. پس معرفة اللَّه نور است.

اگر از افرادی که فهمشان یک مقدار سطح پایین است بپرسند: معنی «اللَّهُ نورُ السَّمواتِ وَ الْارْض» چیست؟ خیال میکنند نور حسی [مقصود] است، به آنها میگوییم: خداوند نور دهنده آسمانها و زمین است. اما اگر کسی بتواند مطلب را خوب بفهمد به او میگوییم: خدا نه تنها نوردهنده است، بلکه خودش هم واقعاً نور است و نور از اسماء خداوند است، ولی معنای نور آن نیست که انسان خیال کند محصور و منحصر به نور حسی است. این جمله اول آیه.

مثلی برای نور خدا

جمله دوم مثَلی است برای نور خدا نه برای خود خدا. اول میفرماید: اللَّهُ نورُ السَّمواتِ وَ الْارْضِ خدا خودش نور آسمانها و زمین است، ولی خداوند در مخلوقات خودش نورهایی برای هدایت آنان فرستاده است.

در اینجا مثَلی برای «نور خدا» ذکر شده است، آن نوری که خداوند به وسیله آن مردم را هدایت میکند، که در این مثل خیلی سخنان گفته شده است. مثل میزند به یکی از آن ابزارهای قدیمی برای نور. خداوند خانهای یا خانههایی بزرگ و بلندمرتبه و معابد و مشاهدی را مثال میآورد که در آنجا مشکاتی هست (مشکات یعنی چراغدان). مقصود از چراغدان آن جایی است که در داخل دیوار تهیه میکردهاند برای این که چراغ را در آنجا بگذارند. چراغی را قرآن مثَل میآورد که خود این چراغ در داخل یک جسم شفاف [مانند] یک قندیل و یا در داخل یک شیشهای قرار گرفته باشد. میدانیم وقتی نور در داخل یک شیشه قرار میگیرد، یا به علت این که نورها متعاکس میشوند و یا از جهت این که احتراق کاملتر میشود، نور بیشتر میشود.

. مائده/ 15 و 16.