مثلها نمیرسند مگر عالمان.» این نشان میدهد که مثلهای قرآن عمقهایی دارد که هرکس نمیتواند ادعا کند که من به عمق آنها رسیدهام. حال ما به کمک آنچه مفسرین بزرگ گفتهاند و در روایات آمده است، یک سلسله مطالبی درباره این آیه عرض میکنیم.

اطلاق « نور » به خدا

تعبیر آیه این است: اللَّهُ نورُ السَّمواتِ وَ الْارْضِ خدا نور آسمانها و زمین است. با توجه به این که آسمانها و زمین که در قرآن ذکر میشود نه به عنوان قسمتی از مخلوقات عالم است بلکه به عنوان همه این مخلوقات و بلکه همه مخلوقات عِلوی و سِفلی و غیب و شهادت است، معنای آیه این میشود که خدا نور تمام جهان است.

پس در ابتدای این آیه به خداوند متعال کلمه «نور» اطلاق شده است.

آنچه بشر ابتدائاً از کلمه «نور» میفهمد همین نورهای محسوس است که هنوز هم صد درصد حقیقت آن از نظر فیزیکدانان کشف نشده است. قدر مسلّم این است که در جهانِ ماده یک چیزی به نام «نور» وجود دارد، اگرچه از نظر علمی شناخت آن دشوار باشد.

بعضی از اجسام نیرند و نور میپراکنند مثل خورشید، بسیاری از ستارگان، چراغها و لامپهایی که خودمان داریم که اگر این نورها نمیبود جهان سراسر تاریک بود و به اصطلاح «چشم، چشم را نمیدید» ولی این نور که هست فضا روشن است.

این را میگویند نور حسی و مادی.

آنچه مسلّم است این است که مقصود از این که «خدا نور آسمانها و زمین است» این نور نیست، این نور یکی از مخلوقات خداوند است. در اول سوره مبارکه انعام میخوانیم: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی خَلَقَ السَّمواتِ وَ الْارْضَ وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ وَ النّورَ ثُمَّ الَّذینَ کفَروا بِرَبِّهِمْ یعْدِلونَ [1] سپاس خدای آفریننده آسمانها و زمین و قراردهنده نور و ظلمت را ... خدا خالق این نور است [نه خود این نور.] این یک مطلبی است که دیگر از نظر قرآن جای بحث نیست، چون نه تنها خود این نور مخلوق خداست بلکه قرآن دائماً درباره منبع این نور یعنی خورشید و ستارگان بحث میکند که اینها خودشان