جلو میبرد، یک تفکر است که او را به اندازه هفتاد سال عبادت جلو میبرد. در احادیث ما وارد شده است: کانَ اکثَرُ عِبادَةِ ابی ذَرٍّ التَّفَکرَ اکثر عبادت ابیذر فکر کردن بود. یعنی ابیذری که شما او را تالی سلمان میشمارید و بلکه شاید بشود او را همردیف سلمان شمرد (یعنی تقریبا میتوان گفت بعد از معصومین، مردی نظیر اینها در درجه ایمان نیامده است) خیلی خدا را عبادت میکرده است ولی بیشترین عبادت ابوذر فکر کردن بود.

تفاوت اسلام و مسیحیت

گذشته از اینها، در اسلام اصلی است راجع به اصول دین که وجه امتیاز ما و هر مذهب دیگری- مخصوصا مسیحیت- همین است. اسلام میگوید اصول عقاید را جز از طریق تفکر و اجتهاد فکری نمیپذیرم. یعنی جنابعالی باید موحد باشی، خداشناس باشی؛ اما چرا خداشناس باشم، به چه دلیل؟ میگوید دلیلش را خودت باید بفهمی، این یک مسئله علمی است، یک مسئله فکری و عقلی است. همین طور که به یک دانشآموز میگویند این مسئله حساب را خودت باید بروی حل کنی، من حل کنم به دردت نمیخورد، آنوقت به دردت میخورد که این مسئله را خودت حل کنی، اسلام صریح میگوید: لا الهَ الَّا اللَّه یک مسئله است، این مسئله را تو باید با فکر خودت حل کنی؛ این که من به لا الهَ الَّا اللَّه اعتقاد داشته باشم و آن را درک کنم برای تو کافی نیست، خودت باید این مسئله را طرح کنی و خودت هم باید آن را حل کنی.

رکن دوم اسلام چیست؟ مُحَمَّدٌ رَسولُ اللَّه. اسلام میگوید این هم مسئله دیگری است که باز تو باید مثل یک دانشآموز حلش کنی، یعنی فکر کنی و آن را حل نمایی. معاد چطور؟ معاد را هم تو باید مثل یک مسئله حل کنی، باید فکر کنی، باید معتقد باشی؛ و همچنین سایر مسائل. گو این که حل کردن این دو مسئله [یعنی توحید و نبوت] به حل سایر مسائل کمک میکند ولی به هر حال از نظر اسلام اصول عقاید، اجتهادی است نه تقلیدی، یعنی هر کسی با فکر خودش باید آن را حل کند.

پس این ادلّ دلیل بر این است که از نظر اسلام نه تنها فکر کردن در اصول دین جایز و آزاد است یعنی مانعی ندارد، بلکه اصلا فکر کردن در اصول دین در حدود معینی که لااقل بفهمی خدایی داری و آن خدا یکی است، پیغمبرانی داری، قرآن از جانب خدا نازل شده است، پیغمبر از جانب خداست، عقلًا بر تو واجب است؛ اگر