responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 22  صفحه : 695

سرمنشأ این امر، ائمه شیعه هستند که مردم را بیشتر دعوت به تعقل وتفکر کردهاند.

میگوید: مثلًا فلسفه در دوره اسلامی در میان شیعه شکفته است و در میان اهل تسنن نشکفت. در مصر فلسفه وجود نداشت تا وقتی که مصر شیعه شد؛ شیعه که شد، فلسفه آمد. بعد تشیع که از مصر رفت فلسفه هم ضعیف شد، و نبود تا در قرن اخیر که یک سید شیعی (سیدجمال را نام میبرد) به مصر آمد و دومرتبه بازار فکر رونق گرفت. و بعد تعبیر شیرینی دارد، میگوید: «وَ الْحَقُّ انَّ الْفَلْسَفَةَ بِالتَّشَیعِ الْصَقُ مِنْها بِالتَّسَنُّنِ. و بهطور کلی عقل شیعی استدلالیتر است.» ریشهاش- که شاید او توجه نداشته- این است که در سنت شیعی بیش از سنت سنی به این مسئله اهمیت داده شده است. سنیها که از ابتدا دو دسته شدهاند: معتزله و اشاعره، با هم اختلاف داشتهاند. معتزله بیشتر طرفدار عقل بودهاند و اشاعره طرفدار تعبّد. شیعه با معتزله همگام بود. اختلاف نظر با معتزله داشت ولی در اصول با یکدیگر همگام بودند، و وجه مشترک ایندو این بود که هر دو برای عقل و استدلال ارزش و احترام قائل بودند. در روایات شیعی تعبیرات عجیبی درباره عقل است که این تعبیرات را در کتب سنی پیدا نمیکنیم. در کتب شیعی مثل کافی، بحار و دیگر کتابهایی که دوره حدیث هستند، کتابها از «العقل و الجهل» شروع شده و اول «کتاب العقل و الجهل» را میآورند، بعد کتاب التوحید، کتاب النبوة، کتاب الحجة و ... اولین کتابی که افتتاح میشود کتاب العقل و الجهل است، و البته جهل در برابر عقل قرار میگیرد که توضیحش را عرض میکنم. ما میبینیم که روایات شیعه احترام و ارزش عجیبی برای عقل و حجّیت عقل قائل است.

عقل و جهل در روایات اسلامی

این شوخی نیست که در حدیثی یک پیشوای مردم بگوید: خدا دو حجت دارد (حجت به امام و پیغمبر گفته میشود): حجت ظاهر و حجت باطن؛ حجت ظاهر انبیا هستند و حجت باطن عقول مردم. این حدیثی است که از مسلّمات احادیث شیعه است و در کافی هست. ممکن است بگویید بعضی عمل نکردند. من به آن کار ندارم، به هر حال این مطلب هست. جهلی که در این حدیث آمده نیز نقطه مقابل عقل است، و عقل در روایات اسلامی آن نیرو و قوّه تجزیه و تحلیل است. در غالب مواردی که میبینید اسلام جاهل را کوبیده، جاهل در مقابل عالم و به معنی بیسواد

نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 22  صفحه : 695
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست