مساوی با سودمندی [1] و خیر است برای همیشه باقی است.

آیهای که خواندم مفادش همین است. فَامَّا الزَّبَدُ فَیذْهَبُ جُفاءً وَ امّا ما ینْفَعُ النّاسَ فَیمْکثُ فِی الْارْضِ. این آیه از معجزات بین قرآن است؛ یعنی از نظر محتوا آنچنان در اوجی عالی است که امکان ندارد یک بشر، آنهم درس نخوانده، با فکر خودش بتواند این گونه سخن بگوید. مثال برای حق و باطل ذکر میکند. از آب باران مثال میآورد که به کوهها و درهها میریزد و بعد سیل تشکیل میشود. جریان سیل کف به وجود میآورد. بعد کف روی سیل را میپوشاند و یک آدم ظاهربین، آب را که حقیقت است مغلوب کف که پوک و پوچ و باطل است میپندارد. ولی قرآن میگوید: نه، کف میرود و آب میماند. مَثَل آب مثل حق است و مثل کف مثل باطل. حق به این دلیل باقی میماند که نافع است. یعنی قرآن در اینجا حق را مساوی با نافع دانسته و تفکیک نکرده. این مطلبی بود که خواستم مقدمتاً در مسئله «بحرانهای معنوی عصر حاضر» عرض بکنم و بحث درباره آن احتیاج به وقت بیشتری دارد.

بحران معنوی، بزرگترین بحران عصر حاضر

ولی اکنون بهطور فشرده عرض میکنم امروز باریک بینان جهان به این نکته توجه دارند که بزرگترین بحرانی که الآن بر جامعه بشریت خصوصاً بر جامعههای به اصطلاح پیشرفته و صنعتی حکومت میکند، بحران معنوی است نه مثلًا بحران سیاسی یا بحران اقتصادی. البته در جهان کانونهای بحران سیاسی وجود دارد، مثل جریان اعراب و اسرائیل یا مرزهای چین و شوروی و امثال اینها که زیاد است.

بحرانهای اقتصادی نیز وجود دارد، مثل مسئله تورّم جهانی. این بحرانها اکنون مسائل حل ناشدنی تلقی نمیشود. حتی خطر جنگ جهانی تا ده سال پیش بیشتر از حالا بود. بحرانهای حل ناشدنی که هنوز راه حلی برایش پیدا نشده است بحرانهای معنوی است؛ یعنی نه مربوط به اقتصاد است نه مربوط به سیاست و نه مربوط به مثلًا صنعت، مربوط به جنبههای معنوی بشر است. حال، اینها را یک یک برای شما عرض میکنم. بعضی از بحرانهایی که امروز حکومت میکند، خود بحران ماهیت معنوی ندارد ولی ریشهاش امر معنوی است.