حکمت عملی [ ( کلیات علوم اسلامی، ج 2)]

بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم.

حکمت و یا فلسفه را از قدیم به دو بخش تقسیم کردهاند: حکمت نظری و حکمت عملی.

ممکن است ابتدائاً پنداشته شود که حکمت نظری عبارت است از حکمتی که فقط باید آن را دانست، در عمل به کار نمیآید، مانند آگاهی بر احوال فلان ستاره دوردست که میلیونها سال نوری با ما فاصله دارد؛ و حکمت عملی عبارت است از آگاهی بر اموری که در عمل به کار میآید، مانند پزشکی یا حساب و هندسه. ولی این تصور، باطل است. معیار حکمت نظری و حکمت عملی چیز دیگر است. شاید آن که از همه بهتر آن را توضیح داده است بوعلی در منطق شفا و در الهیات شفا و در کتاب مباحثات است. ما فعلًا در این درسها نمیتوانیم به توضیح و نقد آن بپردازیم.

آنچه در اینجا میتوانیم به عنوان معیار برای حکمت نظری و حکمت عملی ذکر کنیم این است که حکمت نظری عبارت است از علم به احوال اشیاء آنچنان که اشیاء هستند یا خواهند بود. ولی حکمت عملی عبارت است از علم به اینکه افعال