همانطور که در طرحهای بزرگ شهرسازی و عمرانی و در برنامههای وسیع کشوری معمول است که یک نقشه کلی و شالوده اساسی قابل توسعه با خطوط اصلی متناسب و به منظور هدف عالی مورد نظر تدوین میگردد و روی کاغذ میآید و سپس ابداعات اجرایی و عملیات اختصاصی با واقع بینیهای دائم و دقیق به فراخور احتیاجات و امکانات ولی در چارچوب و با رعایت طرح کلی متدرجاً انجام میگردد ...

خلاصه مطلب این است که وقتی بخواهند شهری را بسازند، این شهر یک طرح کلی دارد که از طرف مهندسین شهرداری تعیین میشود و مردم در آن دخالتی ندارند. در داخل این طرح، مردم آزادی دارند که خانههای خودشان را به هر شکل و کیفیتی که دلشان خواست بسازند. آن طرح کلی، ثابت است و آنچه که قابل تغییر است و شهرداری هم اجازه تغییر میدهد [شکل و کیفیت خانههاست]؛ اینجا را میخواهیم اینجور بکنیم، آنجا را آن جور. فرض کنید خانههای خودمان را با چوب ساخته بودیم، بعد تیرآهن پیدا شد، آن را خراب میکنیم دومرتبه با تیرآهن میسازیم. زندگی بشر هم یک جنبههای ثابت دارد و یک جنبههای متغیر در داخل جنبههای ثابت.

برخی قوانین اسلام، مداری است نه مرحله ای

حال بحث ما درباره اسلام این خواهد بود: اگر این اصل کلی ثابت شد که واقعاً زندگی بشر یک جنبههای ثابت و کلی دارد که حکم مدار حرکت را دارد و یک جنبههای متغیر که حکم مراحل حرکت را دارد [1]، آن شرایطی که مدار یعنی مسیر حرکت را در زندگی بشر تعیین میکند باید ثابت بماند اما اگر شرایطی است مربوط به مرحله زندگی، باید تغییر کند. ما راجع به اسلام باید ببینیم که آیا توجه اسلام به مسیر و مدار زندگی بشر و به کادر زندگی و کادر حرکت است یا به مرحلهها؟.

میبینیم یک سلسله از قوانین معمولی ما قوانین مداری است نه قوانین