سبب شده افراد، یکدیگر را جذب کنند. علت اینکه افراد اجتماع یکدیگر را جذب کرده و دفع نمیکنند همین است. اگر همه علی السویه بودند امکان نداشت که افراد اجتماع یکدیگر را جذب کنند. همینطور است که سنگها همدیگر را جذب نمیکنند و به اصطلاح دور یکدیگر جمع نمیشوند. افراد بشر اگر همه همان چیزی را داشته باشند که دیگران دارند، امکان ندارد که یکدیگر را جذب کنند.

این اختلافی که میان زن و مرد هست و میان زنها با یکدیگر و مردها با یکدیگر نیست، تدبیر بزرگی است در خلقت برای اینکه کانون خانوادگی تشکیل بشود، تا اینکه مردی زنی را به همسری و زنی مردی را به همسری انتخاب کند و قوانین تشکیل کانون خانوادگی صورت بگیرد. چون مرد چیزهایی دارد که زن ندارد و زن چیزهایی دارد که مرد ندارد، این تجاذب میان آنها وجود دارد. زنها همدیگر را جذب نمیکنند، مردها نیز همدیگر را جذب نمیکنند ولی زنها مردها را جذب میکنند و مردها زنها را. علتش همین اختلاف است. پس خیال نکنید که زن و مرد در خلقت برابر باشند.

اصلًا قرآن همین اختلاف را یکی از آیات قدرت پروردگار ذکر میکند: وَ مِنْ ایاتِهِ خَلْقُ السَّمواتِ وَ الْارْضِ وَ اخْتِلافُ الْسِنَتِکمْ وَ الْوانِکمْ [1] یکی از آیات حکمت پروردگار [آفرینش آسمانها و زمین و نیز] این است که همه شما یکزبان نیستید، یکرنگ نیستید، قیافه هایتان و آنچه دارید مختلف است. اجتماعات هم همینطور است: کانَ النّاسُ امَّةً واحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیینَ مُبَشِّرینَ وَ مُنْذِرینَ [2]. آن حدیث هم هست که فرمود: اخْتِلافُ امَّتی رَحْمَةٌ که در بعضی روایات وارد شده نه منظور جنگ است، بلکه تفاوت است. اینکه یک تفاوتهایی میانشان باشد خودش رحمت است.

پس اگر بخواهیم عدالت را به معنای مساوات تعریف کنیم و مساوات را هم مساوات در موهبتهای اجتماعی فرض کنیم، غلط است.

معنی دیگر عدالت

ولی عدالت را به یک معنای دیگر میشود معنی کرد که اگر به آن توجه شود،