تغییرات زمان در تاریخ اسلام

وَ انَّ هذا صِراطی مُستَقیماً فَاتَّبِعوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکمْ عَنْ سَبیلِهِ [1].

در بحثی که دیشب عنوان شد عرض کردیم برای اینکه با منطق مخالفین و ایرادگیرها آشنا باشیم و بتوانیم گفتههای آنان را تجزیه و تحلیل کرده و جواب بدهیم، خلاصه حرفهای آنها را عرض میکنیم. عرض شد که طبقهای که ما آنها را جاهل مینامیم یک حرفی بر سر زبانها دارند؛ میگویند این دنیا دنیای تغییر است، دنیای حرکت است، هیچ چیز در دو لحظه به یک حال نیست، پس هیچ چیزی در این دنیا به معنای واقعی نمیتواند ثابت بماند. بعد میگویند حالا که چنین است که هیچ چیز در دنیا قابل بقا و دوام نیست، همه چیز وجود موقت و محدود و ناپایدار دارد، پس چطور دین اسلام میتواند برای همیشه باقی بماند؟ عرض کردم جواب این مطلب با این بیان که رنگ فلسفی به آن میدهند، این است: اینکه هرچیز در دنیا تغییرپذیر و کهنه شدنی است به معنای این است که هر امر مادی اینطور است، هرجسمی از اجسام عالم این گونه است. ولی صحبت ما در اجسام نیست. اگر کسی