گفت: هیچی، مریض مرد. گفتند: پس تمام این حرفها و این تعریفها برای این است که آن مریض مرد؟! معلوم شد این شخص بیچاره آنچنان تحت تأثیر آن طبیب واقع شده است و آنچنان در نشئه فرو رفته که به نتیجه کارش فکر نمیکند؛ دائماً میگوید آنها آمدند و نسخه دادند و رفتند، ولی این آمد با قاطعیت تمام کار کرد و رفت.

دنیای امروز نمیپسندد دست دزد را ببرند، پس چه کرده است؟!.

غرض این جهت است که یکی از چیزهایی که یک مسلمان نباید تحت تأثیر آن قرار بگیرد، موضوع «پسند» است. علی علیه السلام فرمود: لاتَسْتَوْحِشوا فی طَریقِ الْهُدی لِقِلَّةِ اهْلِهِ [1] اگر راه حق را پیدا کردید، از اینکه در اقلیت هستید هرگز وحشت نکنید، یعنی شخصیت داشته باشید. اکثر، همین بیشخصیتی، پدر افراد بشر را درآورده است. همینکه ملتی خودشان را در اقلیت دیدند و دیدند اکثریت یک پسندی دارند، کاری را انجام میدهند. به خودش جرأت نمیدهد که ممکن است اکثریت اشتباه کرده باشد و اقلیت اشتباه نکرده باشد.

قصه دیگری یادم آمد: یادم هست در جلسهای به مناسبتی این بحث شد که عالم بزرگی در یک محاسبه، به حساب ابجد پرداخته است. من آنجا انتقاد کردم که هرگز دنبال این حرفها نروید. اینکه میگویند انّا مِنَ الْمُجْرِمینَ مُنْتَقِمونَ به حساب ابجد ابوبکر و عثمان در میآید یا مثلًا اسم فلان شهر با اسم حسن به حروف ابجد یکی در میآید پس حسن باید در آن شهر باشد، اینها یک چیزهایی است که پایه ندارد.

یک نفر که آنجا نشسته بود و بسیار شریف بود، گفت: نه آقا. گفتم: آقا همین جور است. گفت: نه آقا، چون من یک قضیهای دارم: در فلان سال در فلان شهر بودیم. در آنجا بزرگانی از علما بودند؛ اسم برد. یک کسی آمد راجع به ظهور حضرت حجت حساب کرد، آیه انَّ الْارْضَ یرِثُها عِبادِی الصّالِحونَ [2] با سال 1361 منطبق میشد. چون دیدم او در مجلسی بوده است که در آن بزرگانی بودهاند و ... [3]

مفهوم درست « مقتضیات زمان »

یک تفسیر دیگر نیز برای مقتضیات زمان میشود و آن اینکه تقاضای زمان به