نیمی از معارف اصیل غیرقابل انکار اسلامی بر اصالت روح و استقلال آن از بدن و بقاء بعد الموت آن استوار است، همچنان که انسانیت و ارزشهای واقعی انسانی بر این حقیقت استوار است و بدون آن، همه آنها موهوم محض است.

تمام آیاتی که صریحاً زندگی بلافاصله پس از مرگ را بیان میکنند- که نمونههایی از آنها را در اینجا آورده و میآوریم- دلیل است که قرآن روح را واقعیتی مستقل از بدن و باقی بعد از فنای بدن میداند.

برخی میپندارند که از نظر قرآن، روح و نفسی در کار نیست؛ انسان با مردن پایان میپذیرد؛ یعنی پس از مرگْ شعور و ادراک و سرور و رنجی در کار نیست تا آنگاه که قیامت کبری بپا شود و انسان حیات مجدد بیابد؛ تنها آنوقت است که انسان بار دیگر خود را و جهان را مییابد.

ولی آیاتی که صریحاً حیاتِ بلافاصله پس از مرگ را بیان میکند دلیل قاطعی است بر رد این نظریه.

این گروه میپندارند دلیل قائلین به روح، آیه کریمه «قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی» [1] است و میگویند در قرآن مکرر نام روح بهمیان آمده در حالی که مقصود چیز دیگر است؛ این آیه نیز همان معنی را طرح کرده که در آن آیات طرح شده است.

این گروه نمیدانند که دلیل قائلین به روح، این آیه نیست، در حدود بیست آیه دیگر است. تازه این آیه به کمک آیات دیگری که ذکر روح در آن آیات آمده که برخی به صورت مطلق (روح) و بعضی به صورتهای مقید (روحنا، روحالقدس، روحی، روحاً مِن أمرنا، و غیره) آمده است و از آن جمله در مورد انسان با تعبیر «وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی» آمده است، نشاندهنده این است که از نظر قرآن حقیقتی وجود دارد برتر از ملائکه و برتر از انسان به نام روح؛ ملائکه و انسانها واقعیت «امری» یعنی روح خویش را از فیض او به اذن پروردگار دارند؛ یعنی مجموع آیات روح به ضمیمه آیه «وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی» که درباره انسان آمده است نشان میدهد که روح انسان واقعیتی غیرمادی دارد [2].

تنها قرآن نیست که اصالت روح را در آیات متعدد خود تأیید کرده است، در