جامعه و تاریخ

پیشگفتار

نوع شناخت یک مکتب از جامعه و از تاریخ و طرز برداشت آن از ایندو، نقش تعیینکننده در ایدئولوژی آن مکتب دارد؛ از این رو ضرورت دارد در متن جهانبینی اسلامی طرز نگرش اسلام به جامعه و به تاریخ روشن گردد.

بدیهی است که اسلام نه مکتب جامعهشناسی است و نه فلسفه تاریخ. در کتاب آسمانی اسلام هیچ مطلب اجتماعی یا تاریخی با زبان معمول جامعهشناسی یا فلسفه تاریخ طرح نشده است، همچنان که هیچ مطلب دیگر اخلاقی، فقهی، فلسفی و غیره با زبان معمول و در لفافه اصطلاحات رایج و تقسیمبندیهای مرسوم بیان نشده است. در عین حال مسائل زیادی از آن علوم کاملًا قابل استنباط و استخراج است.

تفکر اسلامی درباره جامعه و تاریخ- که ما از آن جهت که به یکدیگر مربوطند و بعلاوه میخواهیم به اختصار درباره آنها بحث کنیم آنها را در یک فصل قرار میدهیم- از اهمیت ویژهای برخوردار است که شایسته مطالعه و تحقیق است و مانند بسیاری از تعلیمات دیگر اسلامی نشانه عمق و ژرفایی این تعلیمات است.

البته ما از مسائل مربوط به جامعه و تاریخ آن اندازه طرح میکنیم که فکر میکنیم در شناخت ایدئولوژی اسلام ضرورت دارد.

از جامعه آغاز میکنیم و سپس به تاریخ میپردازیم. مسائل جامعه اینهاست: