آزادی، راستی، درستی، انصاف، محبت، ترحم، تعاون، ... را، به عبارت دیگر اخلاق بردگی را به سود ضعفا یعنی طبقه منحط و ضد تکامل و به زیان طبقه اقویا یعنی طبقه پیشرو و عامل تکامل اختراع کردند و وجدان اقویا را تحت تأثیر قرار دادند و مانع حذف و از بین رفتن ضعفا و اصلاح و بهبود نژاد بشر و پیدایش ابرمردها گشتند.

لهذا نقش مذهب و پیامبران که مظهر این نیرو بودهاند، از آن جهت که طرفدار «اخلاق بردگی» و بر ضد «اخلاق خواجگی»- که عامل تکامل تاریخ و جامعه است- بودهاند، منفی بوده است.

نیچه، فیلسوف ماتریالیست و معروف آلمان، طرفدار این نظریه است.

د. از سه گروه بالا که بگذریم، گروههای دیگر، حتی منکران ادیان، نقش پیامبران را در گذشته مثبت و مفید و در جهت تکامل تاریخ میدانند. این گروهها از طرفی به محتوای تعلیمات اخلاقی و اجتماعی پیامبران و از طرف دیگر به واقعیتهای عینی تاریخی توجه کردهاند و به این نتیجه رسیدهاند که پیامبران در گذشته اساسیترین نقشها را در اصلاح و بهبود و پیشرفت جوامع داشتهاند. تمدن بشر دو جنبه دارد: مادی و معنوی. جنبه مادی تمدن جنبه فنی و صنعتی آن است که دوره به دوره تکامل یافته تا به امروز رسیده است. جنبه معنوی تمدن مربوط به روابط انسانی انسانهاست. جنبه معنوی تمدن مرهون تعلیمات پیامبران است و در پرتو جنبه معنوی تمدن است که جنبههای مادی آن نیز مجال رشد مییابد. علیهذا نقش پیامبران در تکامل جنبه معنوی تمدن به طور مستقیم است و در تکامل جنبه مادی به صورت غیرمستقیم.

از نظر این گروهها در نقش مثبت تعلیمات پیامبران در گذشته سخنی نیست، منتها بعضی از این گروهها نقش مثبت این تعلیمات را منحصر به گذشته میدانند و امروز دوره این گونه تعلیمات را منقضی میشمارند و مدعی هستند که با پیشرفت علوم، تعلیمات دینی نقش خود را از دست داده و در آینده بیشتر از دست خواهد داد؛ ولی بعضی دیگر مدعی هستند که نقش ایمان و ایدئولوژی مذهبی نقشی است که هرگز پیشرفتهای علمی جایگزین آن نخواهد شد، همچنان که مکاتب فلسفی نیز نتوانستهاند جایگزین آن گردند. در میان نقشهای مختلفی که پیامبران در گذشته داشتهاند احیاناً مواردی پیدا میشود که تکامل شعور اجتماعی بشر موجب بینیازی از پشتوانه تعلیمات دینی است، ولی اساسیترین نقشها همانهاست که در