در این مسیر دعوت میکنند قابل مطالعه و مطالبه دلیل و معجزه است؛ یعنی اگر شخصی در پیام خود چیزی بر ضد توحید یا بر ضد حکم قطعی و مسلّم همه عقول و یا بر ضد عدل و تأیید ظلم بیاورد، پیامش ارزش مطالعه و مطالبه دلیل هم ندارد؛ همچنان که اگر یک مدعی پیامبری مرتکب گناه یا اشتباه شود و یا توانایی رهبری خلق را نداشته باشد (هرچند منشأ این ناتوانی یک عیب جسمانی و یک بیماری نفرتآور نظیر جذام باشد) یا دعوتش در مسیر سازندگی انسانها نباشد، پیامش ارزش مطالبه دلیل و معجزه ندارد. علیهذا چنین اشخاصی به فرض (به فرض محال) اعجازگر هم باشند و معجزات فراوانی هم ارائه نمایند، عقل پیروی آنها را جایز نمیشمارد.

جنبه بشری

پیامبران با همه جنبههای خارقالعادهای که دارند از قبیل معجزه، عصمت از گناه، عصمت از اشتباه، رهبری بینظیر، سازندگی بینظیر، درگیری بینظیر با شرکها، خرافهها و ستمگریها، از جنس بشرند؛ یعنی همه لوازم بشریت را دارند: مانند دیگران میخورند، میخوابند، راه میروند، تولید مثل میکنند و بالاخره میمیرند؛ همه نیازهایی که لازمه بشریت است در آنها هست. پیامبران مانند دیگران مکلّف و موظفند و تکالیفی که به وسیله آنها به مردم دیگر ابلاغ میشود، شامل خود آنها هم هست؛ حرام و حلالها درباره آنها هم هست و احیاناً برخی تکالیف شدیدتر متوجه آنها میشود، آنچنان که بر رسول اکرم تهجّد یعنی بیداری آخر شب و نافله شب واجب بود.

پیامبران هرگز خود را از تکالیف استثناء نمیکنند. آنها مانند دیگران و بیش از دیگران از خدا میترسند، بیش از دیگران خدا را عبادت میکنند، نماز میخوانند، روزه میگیرند، جهاد میکنند، زکات میدهند، به خلق خدا احسان میکنند، برای زندگی خود و دیگران تلاش میکنند و در زندگی انگل بر دیگران نمیشوند.

تفاوت پیامبران با دیگر مردمان صرفاً در مسئله وحی و مقدمات و لوازم وحی است. وحی، پیامبران را از بشریت خارج نمیسازد، بلکه آنها را نمونه انسان کامل و الگوی دیگران میسازد؛ به همین دلیل، پیشرو و راهبر دیگران میشوند.