عظیم که حرکت کرد و آمد، نتوانست آنها را تکان بدهد.

سلمان

نه تنها این جاه و مقامها و این ثروتهای فوق العاده علی را نتوانست تکان بدهد، شاگردانش را هم نتوانست تکان بدهد. مگر سلمان را توانست یک ذرّه عوض کند؟

سلمانِ حاکم مدائن همان سلمانِ عهد پیغمبر است. سلمانی که خلیفه او را در مدائن به عنوان حاکم معین کرده است چون ایرانی است و مدائن هم به اصطلاح پایتخت ایران قدیم بوده است و سیاست خلیفه اقتضا میکند که مسلمانی را از خود ایرانیها بفرستد تا آنها از جنبه نژادی وحشت نکنند و نگویند چرا غیر نژاد ما به اینجا آمده است، و ببینند از نژاد خودشان یک فرد صددرصد مؤمن آمده، در مقرّی که انوشیروان حکومت میکرده، در مقرّی که خسروپرویز حکومت میکرده با هزارها غلام و هزارها کنیز، در آنجا که یزدگرد بوده که نوازشگرانش چندین هزار نفر بودند و ده دوازده هزار نفر زن فقط در حرمش حبس و گرفتار بودند؛ آری همین سلمان ایرانی تربیت شده به تربیت اسلام، از اول تا آخر تاریخ حکومتش تمام اثاث زندگیاش را فقط یک کوله بار تشکیل میدهد؛ یعنی وقتی میخواهد اثاثش را جمع کند خودش میتواند به پشتش بگیرد حرکت کند از آنجا برود، بعد از اینکه فتوحاتی رخ داده و غنایم زیادی آمده است.

ابوذر

علی الوردی میگوید: زندگی علی نظریه مارکس را نقض کرد. من میگویم:

زندگی سلمان هم نظریه مارکس را نقض کرد، زندگی ابوذر هم نظریه مارکس را نقض کرد. مگر ابوذر تا اواسط دوره عثمان نبود؟ در همان زمانی که دیگران پولهای صدهزار دینار و جایزههای صدهزار درهم از خلیفه میگرفتند، جیبهایشان را پر میکردند و برای خودشان رمههای گوسفند و گلّههای اسب و غلامها و کنیزها درست میکردند، ابوذر بود و امر به معروف و نهی از منکر، و جز امر به معروف و نهی از منکر چیز دیگری نداشت. عثمان هرچه کوشش کرد این زبانی را که ضررش از صدها شمشیر برای عثمان بیشتر بود ببندد، نشد. به شام تبعیدش کرد نشد، آورد کتکش زد نشد. غلامی داشت، یک کیسه پول به او داد و گفت: اگر بتوانی این کیسه