شدن عثمان در اثر یک انقلاب خونین علیه او، آنگاه که مردم ریختند به خانه علی و دور او را گرفتند و اصرار فراوان کردند که با او بیعت کنند و وی زمام امور را به دست گیرد، علی علیه السلام امتناع کرد و از پذیرش خلافت کراهت داشت.

جملههایی که عرض کردم در نهج البلاغه است. میفرماید: «دَعونی وَ الْتَمِسوا غَیری» مرا رها کنید و بروید دنبال کس دیگر. بعد خود امام علت امتناع خودش را توضیح میدهد، برای اینکه کسی تصور نکند که- العیاذباللَّه- امام خود را لایق خلافت، و بعد از پیغمبر، شایستهترین فرد برای زمامداری نمیداند. توضیح میدهد که اوضاع فوق العاده آشفته است و یک آینده آشفتهتر در جلوی ماست. عبارت این است: «فَانّا مُسْتَقْبِلونَ امْراً لَهُ وُجوهٌ وَ الْوانٌ» یعنی ما جریانی را در پیش داریم که این جریان مشتبه است، رنگهای مختلف و چهرههای گوناگون دارد؛ ما یک آینده روشنی در پیش نداریم، آیندهای داریم با چند چهره و چند رنگ مختلف. بعد امام جملهای دارد که در آن جمله مطلب را بیان میکند: «وَ انَّ الْآفاقَ قَدْ اغامَتْ» افقها را مه گرفته است؛ مثل وقتی که مه زیاد پیدا میشود و انسان جلوی چشم خودش را هم نمیبیند. «وَ الَمحَجَّةَ قَدْ تَنَکرَتْ» شاهراه به صورت کوره راه در آمده و ناشناخته است و مردم دیگر شاهراه را تشخیص نمیدهند. ولی در آخر یک جملهای به عنوان اتمام حجت فرمود. فرمود: این را هم بدانید که اگر من زمام خلافت را به دست گیرم، آنچنان رفتار میکنم که خودم میدانم نه آنچنان که شما میخواهید: «وَ اعْلَموا انّی انْ اجَبْتُکمْ رَکبْتُ بِکمْ ما اعْلَمُ». این بود که در آخر فرمود: مرا به حال خودم بگذارید، فعلًا اگر من مثل گذشته وزیر باشم بهتر است از اینکه امیر باشم.

این جملهها نشان میدهد که علی علیه السلام مشکلات فراوانی را در دوره خلافت خود پیش بینی میکرد، همان مشکلاتی که بعد رخ داد و چهره نمود. آن مشکلات چه بود؟ من در این یک جلسه نمیتوانم همه آن مشکلات را برای شما شرح بدهم.

بحث من درباره مشکل بزرگ علی است. میخواهم آن یک مشکل را شرح بدهم.

سایر مشکلات را به نحو اجمال برای شما عرض میکنم تا برسم به مشکلترین مشکل علی و بزرگترین معضلهای که علی علیه السلام گرفتار آن شد.

مشکل کشته شدن عثمان ( مشکل نفاق )

اولین مشکلی که وجود داشت و علی بر زمینه آن میفرمود: آینده بسیار مبهمی