مفسر و ریاضی دان و مهندس و شاعر بوده، حکیم و فیلسوف هم بوده است. از حوزه درس فلسفه او اطلاعی نداریم. معروف است که صدرالمتألهین ابتدا به درس شیخ میرفت؛ شیخ که استعداد خارق العاده او را دید، او را به درس میرداماد فرستاد. از آثار فلسفی شیخ نیز چیزی در دست نیست جز رسالهای که میگویند اخیراً در مصر از او درباره «وحدت وجود» چاپ شده است [1] شیخ در سال 1030 درگذشته است.

3. میرابوالقاسم فندرسکی. اهل فندرسک از توابع استرآباد است. حکیم و ریاضی دان و عارف مشرب است. با آنکه حوزه بزرگی داشته و شاگردانی تربیت کرده، اطلاع زیادی از زندگانیاش در دست نیست. معاصر شیخ بهایی و میرداماد بوده است. مسافرتی به هند رفته، از نظریات حکمای هند آگاه شده است.

میرفندرسکی رسالهای درباره صناعات نوشته که به نام رساله صناعیه معروف است، و رسالهای در «حرکت» بر طبق مسلک مشائین نوشته [2] و در 1050 در سن هشتاد سالگی درگذشته است.

طبقه بیست و دوم

این طبقه شاگردان شیخ بهایی و میرداماد و میرفندرسکی میباشند:

1. رفیع الدین محمد بن حیدر حسینی طباطبایی نائینیمشهور به میرزا رفیعا.

شاگرد شیخ بهایی و میرفندرسکی بوده. از سادات طباطبایی نائین و زواره و اردستان است. مرحوم میرزای جلوه، فیلسوف معروف عهد قاجار و متوفّی در 1314 از اولاد و احفاد اوست. رسالهای در «اقسام تشکیک» دارد که مورد توجه متأخران است. شرح اشارات خواجه و شرح حکمة العین شریف جرجانی را حاشیه کرده است و رسالهای در حل شبهه «استلزام» که در کتب فلسفه مطرح است نوشته است. رسالهای به نام ثمره شجره الهیه در اصول عقاید با پارهای از مقدمات فلسفی اخیراً از او وسیله آقای عبد اللَّه نورانی از فضلای معاصر چاپ و منتشر شده است.