ابن الهیثم به قول سارتون بزرگترین عالم مسلمین در حکمت طبیعی (فیزیک) و یکی از بزرگترین ارباب این فن در کل تاریخ بوده است.

کتاب معروف او در علم مناظر تأثیر عظیمی در ترقی علم در مشرق و مغرب نموده و روجر بیکن فیلسوف بزرگ و کپلر مؤسس قوانین جدید علم نجوم هر دو از تأثیر کتاب او بهرهمند شدهاند ... ابن الهیثم تحقیقات دقیق و بسیار عالی در باب نور و قوانین آن کرده و ظاهراً اول کسی است که اتاق تاریک (امتحانات نوری) را استعمال کرده است ... این دانشمند معادلات چهار درجهای را حل کرده و سعی کرده عمق کره هوا را تعیین کند ...» [1]

همزمان با این طبقه، ریاضیون درجه اول ظهور کردهاند از قبیل ابوالوفاء بوزجانی نیشابوری، عبد الرحمن صوفی رازی، ابوسهل کوهستانی طبرستانی و غیرهم که در فصل جداگانهای باید بحث شود.

طبقه هفتم

این طبقه دو گروهند: گروه شاگردان ابن سینا و گروهی که نزد او شاگردی نکردهاند. اما گروه اول:

1. ابو عبد اللَّه فقیه معصومی. شیخ دربارهاش گفته است: او برای من مانند ارسطوست برای افلاطون. شیخ رساله عشق را به خواهش او و به نام او نوشته است و هم اوست که واسطه پرسش و پاسخهای ابوریحان و بوعلی بود و بعد از آنکه ابوریحان کلمات تندی نسبت به شیخ به کار برد و شیخ حاضر نشد دیگر چیزی بنویسد و فقیه معصومی را مأمور این کار کرد، او ابوریحان را مورد ملامت قرار داد و به او نوشت: «اگر در مخاطبه با «حکیم» کلماتی جز این کلمات انتخاب کرده بودی، از نظر عقل و علم شایستهتر بود» [2]. بیهقی مدعی است که وی کتابی درباره مفارقات