کنیهاش ابویوسف است یهودی پنداشتهاند و عجیبتر این که در بعضی روایات که قطعاً مجعول است، از او به عنوان کسی یاد کردهاند که در نظر داشته ردی بر قرآن مجید بنویسد.

امروز در اثر تحقیقاتی که به عمل آمده روشن شده که اولًا ارزش علمی و فلسفی کندی بیش از آن است که قبلًا تصور میشد، ثانیاً مسلمانی پاک اعتقاد و مدافع و احتمالًا شیعه بوده است، ثالثاً به واسطه موقعیت علمی و اجتماعی محسود بوده است و نسبتهای ناروا به او مولود آن حسادتهاست.

همانطور که قبلًا اشاره شد، کندی شخصیت منحصر به فرد طبقه خودش است.

شخصیتی دیگر اعم از مسلمان و غیرمسلمان که فیلسوفی صاحب نظر باشد، در طبقه و دوره او وجود ندارد. کندی در حدود سال 258 درگذشته است.

طبقه دوم

این طبقه از دو گروه مختلف تشکیل میشود: گروه شاگردان کندی و گروهی که شاگرد کندی نبودهاند. اما گروه اول:

1. ابوالعباس، احمد بن الطیب سرخسی. بزرگترین شاگرد کندی بوده است. در سال 218 متولد و در سال 286 به دست قاسم بن عبیداللَّه وزیر معتضد به قتل رسیده است. ابن ابی اصیبعه پنجاه و چهار کتاب و رساله از او نام میبرد که ظاهراً هیچ کدام در دست نیست، از جمله کتاب المسالک والممالک در جغرافیا و شاید اولین جغرافی نویس جهان اسلام او باشد؛ دیگر کتابی در فرق بین نحو و منطق، دیگر کتابی در اینکه اصول و ارکان فلسفه بعضی مبتنی بر بعض دیگر است، و دیگر کتابی در قوانین عام فن دیالکتیک (جدل).

هانری کربن مینویسد: «او الفبای صدا داری اختراع کرد که وسیله حمزه اصفهانی تکمیل شد». و هم او مینویسد: «در مورد تسمیههایی که در زبان عربی برای تعیین رواقیون به کار میرود، اطلاعات گرانبهایی به دست داد که بدون آنها خاطره رواقیون در روایات اسلامی اندکی در پرده ابهام قرار داشت».

این مرد نیز از تکفیر بینصیب نمانده است. سرخسی طبق نقل ریحانة الادب از اعیان الشیعة از لسان المیزان شیعه بوده است.