به زبان عربی برگردانده شد که آن نیز تاریخچهای دارد.

همچنانکه قبلًا گفتیم ما نه در صدد تشریح خدمات تمدن کهن ایرانی به تمدن جوان اسلامی هستیم و نه این کار در صلاحیت ماست. هدف ما از نقل مطالب گذشته که از مسلّمات تاریخ است این است که دو نکته را تأکید کنیم:

یکی اینکه ایران قبل از اسلام از تمدنی برخوردار بوده است و این تمدن یکی از مایههای تمدن اسلامی است.

دیگر اینکه اسلام به ایران حیاتی تازه بخشید و تمدن در حال انحطاط ایران به واسطه اسلام جانی تازه گرفت و شکلی تازه یافت. این دو نکته قابل انکار نیست.

طالبان خود میتوانند به منابع و مدارک فراوانی که در هر دو زمینه هست مراجعه کنند.

صمیمیت و اخلاص

اکنون وارد اصل مطلب میشویم و آن اینکه ایرانیان خدمات بسیار شایانی به اسلام کردهاند و آن خدمات از روی صمیمیت و اخلاص و ایمان بوده است. ما اول درباره صمیمیت و اخلاص ایرانیان بحث میکنیم، سپس به شرح خدمات آنان میپردازیم.

درباره صمیمیت ایرانیان نمیخواهیم مبالغه کنیم؛ ما مدعی نیستیم که همه ایرانیان نسبت به اسلام مخلص و صمیمی بودهاند و همه خدماتی که صورت گرفته است از روی کمال صفا و صمیمیت نسبت به اسلام بوده است؛ آنچه ما مدعی هستیم این است که اکثریت قریب به اتفاق ایرانیان نسبت به اسلام صمیمی بودهاند و انگیزهای جز خدمت به اسلام نداشتهاند و در این جهت هیچ یک از ملل اسلامی اعم از عرب و غیرعرب، به ایرانیان نمیرسد و شاید ایرانیان در دنیا نظیر نداشته باشند؛ یعنی هیچ ملتی نسبت به هیچ دینی و آیینی این اندازه خدمت نکرده و صمیمیت به خرج نداده است.

یک ملت را میتوان با زور مطیع کرد، اما نمیتوان با زور جهش و جنبش و عشق و ایمان در او به وجود آورد. قلمرو زور و زر محدود است. شاهکارهای بشری تنها و تنها معلول عشق و ایمان است.