نظام اجتماعی

برای آنکه تأثیر اسلام را در ایران بررسی کنیم، لازم است نظام اجتماعی آن روز ایران را که اسلام دگرگون ساخت و نظام دیگری را حاکم کرد نیز بررسی نماییم.

جامعه اجتماعی ایران ساسانی جامعه طبقاتی و صنفی بوده و اصول و نظامات طبقاتی به شدیدترین وجهی در آن اجرا میشده است.

البته نظام طبقاتی را ساسانیان اختراع نکردند، بلکه از دوره هخامنشیان و اشکانیان معمول و مجری بوده است [1]. ساسانیان این نظام را تجدید و تأیید و تقویت کردند.

مسعودی در مروج الذهب [2] مینویسد:

«اردشیربن بابک سرسلسله ساسانیان مردم را هفت طبقه قرار داد.»

هم او در التنبیه والاشراف [3] مینویسد:

«چون در جریان کار ضحاک، کاوه که آهنگری بیش نبود توانست ملک ضحاک را واژگون سازد، اردشیر در فرمان معروف خود پادشاهان پس از خویش را از خطری که از ناحیه طبقه عوام پیش میآید برحذر داشت.»

در کامل ابن اثیر میخوانیم که:

«هنگامی که لشکر مسلمین و سپاه ایران در قادسیه به هم رسیدند، رستم فرخزاد، زهرة بن عبد اللَّه را که به عنوان مقدمة الجیش مسلمین پیشاپیش آمده و با جماعت خود اردو زده بود به حضور خود طلبید و منظورش این بود بلکه با نوعی مصالحه کار را تمام کند که به جنگ نکشد. به او گفت:

شما مردم عرب همسایگان ما بودید و ما به شما احسان میکردیم و از شما نگهداری مینمودیم و چنین و چنان میکردیم. زهرة بن عبد اللَّه گفت: امروز وضع ما با اعرابی که تو میگویی فرق کرده است. هدف ما با هدف آنها