علوم به ما میدهد؛ مثلًا در علم حساب به یک سلسله مسائل شناخت پیدا میکنیم، در زیستشناسی، فیزیک، فلسفه تاریخ و علوم دیگر به یک سلسله مسائل دیگر شناخت پیدا میکنیم؛ ولی این مسائل علمی تا به شکل مسائل علمی است و در دیواره علمها محبوس و محدود است، یک مرحله متوسط است، انسان یک مرحله عالیتر و بالاتر از این دارد و آن این است که فلسفه علمی میسازد و درجه معرفتش بالا میرود. چطور فلسفه علمی میسازد؟ یک نظریه مثلًا مربوط به فیزیک است و نظریه دیگری مربوط به شیمی و یا علم دیگر؛ بعد یک فیلسوف، یک مغز مفکر، قاعده این علم را با قاعده علم یا علوم دیگر در کنار یکدیگر قرار میدهد و از اینها یک قاعده کلّیتر و عمومیتر که شامل همه اینها باشد به دست میآورد [1]، این میشود فلسفه. فلسفه از ضوابط علمی یک قاعده کلّیتر و برتر و بالاتر درست میکند. مثلًا قانون تکامل. جامعهشناسی را مطالعه میکنند به تکامل برمیخورند، زیستشناسی را مطالعه میکنند به تکامل برمیخورند، بعضی علوم دیگر مثل زمینشناسی و آسمانشناسی را ممکن است مطالعه کنند و به تکامل بربخورند؛ بعد میگویند قانون کلّی جهان «تکامل» است.

پس معرفت و شناخت، سه مرحلهای است: مرحله احساس، مرحله علم و مرحله فلسفه. این نظریه در درجه اول مربوط به فیلسوف معروف انگلیسی اسپنسر است، کسی که فرق میان فلسفه و علم را در بالا رفتن درجه معرفت میداند نه در اختلاف مسائل؛ نمیگوید نوع مسائل فلسفی با نوع مسائل علمی متفاوت است و نوع مسائل فلسفی از قلمرو مسائل علمی بیرون است، میگوید همین مسائل علمی یک درجه که بالاتر میرود، اسمش میشود مسائل فلسفی.

نظریه طرفداران ماتریالیسم دیالکتیک

پیروان چپروی هگل (طرفداران ماتریالیسم دیالکتیک) برای شناخت سه