مسئلۀ حجاب، ص: 72

یادآوری کنیم. آن نکته این است که معنای لغوی «حجاب» که در عصر ما این کلمه برای پوشش زن معروف شده است چیست؟ کلمه «حجاب» هم به معنی پوشیدن است و هم به معنی پرده و حاجب. بیشتر، استعمالش به معنی پرده است. این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش میدهد که پرده وسیله پوشش است، و شاید بتوان گفت که بهحسب اصل لغت هر پوششی حجاب نیست، آن پوشش «حجاب» نامیده میشود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد. در قرآن کریم در داستان سلیمان غروب خورشید را اینطور توصیف میکند: «حَتّی تَوارَتْ بِالْحِجابِ» [1] یعنی تا آن وقتی که خورشید در پشت پرده مخفی شد. پرده حاجز میان قلب و شکم را «حجاب» مینامند.

در دستوری که امیرالمؤمنین علیه السلام به مالک اشتر نوشته است میفرماید: «فَلاتُطَوِّلَنَّ احْتِجابَک عَنْ رَعِیتِک» [2] یعنی در میان مردم باش، کمتر خود را در اندرون خانه خود از مردم پنهان کن؛ حاجب و دربان تو را از مردم جدا نکند، بلکه خودت را در معرض ملاقات و تماس مردم قرار بده تا ضعیفان و بیچارگان بتوانند نیازمندیها و شکایات خود را به گوش تو برسانند و تو نیز از جریان امور بیاطلاع نمانی.

ابن خلدون در مقدمه خویش فصلی دارد تحت عنوان «فَصْلٌ فِی الْحِجابِ کیفَ یقَعُ فِی الدُّوَلِ وَ انَّهُ یعْظُمُ عِنْدَ الْهَرَمِ». در این فصل بیان میکند که حکومتها در بدو تشکیل میان خود و مردم حائل و فاصلهای قرار نمیدهند ولی تدریجاً حائل و پرده میان حاکم و مردم ضخیمتر میشود تا بالأخره عواقب ناگواری به وجود میآورد. ابن خلدون کلمه «حجاب» را به معنی پرده و حائل (نه پوشش) به کار برده است.

---

[1]. ص/ 32

[2]. نهج البلاغه، نامه 53