جلسه پنجم

بسم اللَّه الرحمن الرحیم. «الثانی إنا نقول: لعلّ غرض الشیخ من نفی وجود الحرکة ...» [1] ..

بحث درباره نحوه وجود حرکت بود که آیا وجود حرکت به نحو توسط است یا به نحو قطع. ایندو را در جلسه قبل توضیح دادیم و عبارتی از شیخ در شفا نقل کردند که البته تلخیص عبارت شیخ و شاید با تغییر در برخی عبارات است. در آن تلخیص، حرف شیخ این بود که حرکت به دو معنا اطلاق میشود: یکی به معنی قطع و دیگری به معنی توسط. شیخ گفت حرکت به معنی قطع در خارج وجود ندارد و در ذهن وجود دارد ولی حرکت به معنی توسط در عالم اعیان وجود دارد. مرحوم آخوند فرمود که در کلام شیخ مواضعی از نظر است «نقضاً و إحکاماً»؛ یعنی بعضی از این نظرها ردّ بر سخن شیخ است و بعضی از آنها نظرهای توجیهی برای سخن اوست.

نظر اول یک نوع نظر ردی بود که از آن گذشتیم. این «الثانی» نظر دوم است که نوعی نظر توجیهی است که البته «توجیهی» نه به معنای اینکه سخن شیخ حتماً درست است بلکه فقط وجه نظر شیخ را بیان میکند.